Ο χώρος της «δημοκρατικής παράταξης» και των κοινών αγώνων για τη δημοκρατία δεν έμελλε να αποκτήσει κοινή πολιτική έκφραση σε κάποια κυβέρνηση. Ούτε στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ 1981 που στην συνέχεια οδηγήθηκε στον σημιτισμό µε φόντο τον νεοφιλελευθερισμό και την τεχνοκρατία για να συνθλιβεί κάτω από το βάρος και την εξουσιαστική βουλιμία του Βαγγέλη Βενιζέλου. Σήμερά αναζητά πολιτικά χαρακτηριστικά και ψήφους βιώνοντας έναν από τους πιο απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς: «το κόμμα του Νίκου Ανδρουλάκη και των… αδυναμιών του». Ούτε στην τετραετία της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ 2015-19,που σήμερα αγωνίζεται για πολιτική επιβίωση
Η Αριστερά, από την πλευρά της, κομμουνιστική και µη, υπηρέτησε σταθερά το δόγμα της αμοιβάδας, σύμφωνα µε το οποίο κάθε μονάδα της Αριστεράς οφείλει να πολλαπλασιάζεται διά της διαίρεσης. Τα διαιρεμένα κομμάτια της ωστόσο, ακόμη και τα μικρά και αδιόρατα, έχουν την πεποίθηση ότι σε αυτά και µόνο σε αυτά ανήκουν το πολιτικό χάρισα και η ορθή ερμηνεία των λαϊκών αναγκών. Κάθε φορά που η Αριστερά και η προοδευτική παράταξη χάνουν το στοίχημα ή το ραντεβού µε την Ιστορία, ανακαλύπτουν την ανάγκη κοινής πολιτικής δράσης, των μετώπων ή των συνεργασιών.
Κάνοντας μια ιστορική ανασκόπηση, ανακαλύπτεις ότι οι αντίπαλοι της προοδευτικής παράταξης πιστεύουν περισσότερο στην ενιαία μοίρα της απ’ ό,τι η ίδια. Στη δεκαετία του 1960, για παράδειγμα, η εμφυλιοπολεμική Δεξιά μίλαγε περισσότερο για την «Αριστερά και τους συνοδοιπόρους της», φωτογραφίζοντας τον κίνδυνο μιας ενιαίας δράσης, απ’ ό,τι μίλαγαν οι προοδευτικές δυνάμεις για την ανάγκη πολιτικής συνένωσής τους.
Ένα γοητευτικό και ευχάριστο πολιτικό φιλοτέχνημά αλλά τελείως φανταστικό είναι τελικά η συμπόρευση των προοδευτικών δυνάμεων (ή όπως αποκαλείται ένα τέτοιο σχήμα που προσβλέπει στη στήριξη της δημοκρατίας, της εργασίας και του κράτους δικαίου). Η Αριστερά έχει μια προσήλωση στην ανάγκη ωρίμανσης των συνθηκών που θα οδηγήσουν στις αναγκαίες πολιτικές κινήσεις της. Πώς γίνεται όμως και αποδεικνύει κατ’ επανάληψη ότι, ακόμη και όταν ωριμάζουν οι συνθήκες, ακόμη και όταν η κοινωνία επιλέγει να ενωθεί στη βάση μιας ανάγκης που η ίδια η Αριστερά προωθεί, στο τέλος το αποτέλεσμα είναι το ίδιο; Η κοινωνία χάνει και μαζί της η Αριστερά, κερδίζοντας ωστόσο ένα παράσημο αυταπάρνησης, αυτοθυσίας και θυµατοποιηµένου ηρωισμού.
Μετά την Εθνική Αντίσταση, η Αριστερά, παρότι κυρίαρχη στον αγώνα της απελευθέρωσης, έζησε την ήττα, στην οποία δεν οδήγησαν µόνο οι αντικειμενικές συνθήκες και οι εξωτερικοί παράγοντες αλλά συνέβαλε και η ίδια. Τη δεκαετία του 1960, που αποτέλεσε τη δεκαετία δράσης του παρακράτους, η Αριστερά κατάφερε και πάλι µε την ΕΔΑ να συγκεντρώσει τον κόσμο γύρω της µε αίτημα τη δημοκρατία. Η Ένωση Κέντρου έθετε τα ίδια αιτήματα και οι δύο δυνάμεις εξέφραζαν την πλειοψηφία της κοινωνίας. Όχι µόνο δεν κατάφεραν να φέρουν τη δημοκρατία, αλλά η χώρα φορτώθηκε τη χούντα.
Μετά τη μεταπολίτευση το ΠΑΣΟΚ και η Αριστερά εξέφραζαν σε μεγάλο βαθμό θέσεις που οδηγούσαν στον ίδιο δρόμο για τη δημοκρατία. Η ταύτιση ήταν τέτοια που το ΚΚΕ κατηγορούσε το ΠΑΣΟΚ ότι του έκλεψε τα συνθήματα. Το επιθυμητό για τον προοδευτικό κόσμο δεν επήλθε ποτέ. Το 2015, µε την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην κυβερνητική εξουσία, φάνηκε ότι υπάρχει ακόμη µία ευκαιρία να συμπορευτούν οι προοδευτικές δυνάμεις για να αντιμετωπίσουν τις πολιτικές της λιτότητας, των διακρίσεων και του περιορισμού των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Το ΠΑΣΟΚ, το οποίο είχε ισοπεδωθεί μετά τη συμπόρευσή του µε τη ΝΔ και τις πολιτικές λιτότητας, µε ευθύνη των ηγετικών στελεχών του, προσχώρησε στο αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο και σε ΙΧ πολιτικές στελεχών του που σήμερα πλέον φιγουράρουν δίπλα στον Κυριάκο Μητσοτάκη.
Μετά το 2019 και την εκλογική ήττα του ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε και πάλι η ανάγκη για την ανασύσταση του δημοκρατικού χώρου. Η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία ήταν αυτή που θα μπορούσε να πάρει τις πρωτοβουλίες, βάφτισε την τεχνητή σύναξη αποτυχημένων και γυρολόγων της πολιτικής δημοκρατική συμπαράταξη. Λίγο πριν από τις εκλογές του 2023 ο Αλέξης Τσίπρας, αντιλαμβανόμενος προφανώς την επερχόμενη συντριβή, άρχισε να κάνει κάλεσα πολιτικής και αναμφίβολα τεχνητής σύμπραξης στο ΠΑΣΟΚ. Κατέστησε έτσι τον αόρατο, άγευστο και άχρωμο Ν. Ανδρουλάκη σε υπολογίσιμή δύναμή, η οποία μάλιστα είναι σε θέση ρίχνει πόρτα στον κλυδωνιζόμενο ΣΥΡΙΖΑ.
Σήμερά το φαΐ ξαναζεσταίνεται. Ο Σωκράτης Φάµελλος δίνει χέρι συνεργασίας τόσο στο ΠΑΣΟΚ όσο και στους διασπαστές του κόμματός του. Το θέμα όμως είναι, για να ξαναθυμηθούμε τον Χαρίλαο Φλωράκη, που έλεγε ότι ζεύεται το κάρο μπροστά από τα άλογα. Η αιτούμενη συνεργασία δεν εμφανίζεται ως αποτέλεσμα κοινών πρωτοβουλιών για θέματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία εξαιτίας της διακυβέρνησης Μητσοτάκη, αλλά ως μακρόπνοη κίνηση επιβίωσης. Υπάρχουν παρασκηνιακές κινήσεις για να ενωθεί κοινοβουλευτικά ο ΣΥΡΙΖΑ µε τη Νέα Αριστερά, µε στόχο να φαντάζει το άθροισα ως αξιωματικής αντιπολίτευση και όχι να είναι. Οι «ενωσιακοί» της Αριστεράς δεν έχουν επιλέξει τον δρόμο της Ζωής Κωνσταντοπούλου, της σύγκρουσης και της αντιπαράθεσης µε το κατεστημένο που φέρνει –απ’ ό,τι φαίνεται– αποτελέσματα, αλλά προσθέτουν τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι για να πάνε στην τελική τιμή του λαδόξιδού τους. Ο τακτικισμός, η υποβάθμιση της πολιτικής σε δράση συνδικαλιστικού τύπου και το βάφτισμά των προσωπικών φιλοδοξιών σε ανάγκη της κοινωνίας (στοιχεία µε τα οποία κινήθηκε και απέτυχε η προηγούμενη ηγεσία) αποτελούν πλέον φύση του κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ.
Όσο πιο μεγάλη γίνεται η ανάγκη να υπάρξει εναλλακτική κατάσταση απέναντι στον Μητσοτάκη, που χάνει πλέον τα λαϊκά ερείσματα, τόσο πιο παιδαριώδης και τεχνητή γίνεται η διαδικασία δημιουργίας μιας λύσης από την Αριστερά. Ο λόγος µάλλον είναι εμφανής. Οι έχοντες και κατέχοντες θέσεις στον ΣΥΡΙΖΑ φοβούνται ότι η επάνοδος Τσίπρα, µε φωτογραφίες από το Χάρβαρντ και διαβεβαιώσεις ότι πλέον μιλάει πολύ καλά αγγλικά, δεν αποτελεί ένα απωθημένο του πρώην προέδρου που θέλει να έχει τον ρόλο «Καραμανλή του Σουνίου», αλλά απειλή. Τρέχουν λοιπόν να ανακόψουν την ενδεχόμενη επάνοδό του, κατασκευάζοντας ως ανάχωμά ένα κόμμα που έχει αρχηγό και δεν χρειάζεται άλλον. Όπως και πολλά άλλα στην ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ, αποτελεί μια μάχη περί του γαϊδάρου και της σκιάς του, ο οποίος κατά τα άλλα βόσκει ανέμελος και ξαφνικά ανακαλύπτει ότι δίπλα του βόσκει και άλλος γάιδαρος και αγωνίζεται να τον ξεπεράσει στο φαγητό αυτό που βλέπει δίπλα του είναι η σκιά του, ενώ η κοινωνία καίγεται.
Παναγιώτης Κουμουνδούρος