Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Έμφυλης Βίας 25 Νοεμβρίου, το Laconia TV παρουσιάζει μία ιδιαίτερα σημαντική συνέντευξη με δύο γυναίκες στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του φαινομένου: την Προϊσταμένη του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας Σπάρτης, Αστυνόμο Α/Α κ. Αριστέα Μαρούλη, και την Εθελόντρια Ψυχολόγο της ΑΜΚΕ ΕΞελίσσω Νικολέττα Παινέση, του μοναδικού φορέα στην Πελοπόννησο που συμμετέχει στην ομάδα έργου του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη για τη βελτίωση της αστυνομικής ανταπόκρισης σε ζητήματα έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας.

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Έμφυλης Βίας, που καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ, υπενθυμίζει κάθε χρόνο ότι εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο βιώνουν βία όχι επειδή έκαναν κάτι λάθος, αλλά επειδή γεννήθηκαν γυναίκες.

Η ημέρα αυτή δεν είναι απλώς ένας θεσμικός συμβολισμός· είναι μια αναγκαία κραυγή για δράση, πρόληψη, προστασία και ουσιαστική κοινωνική αλλαγή.

Η έμφυλη βία αφορά κάθε μορφή βίας – σωματική, λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική, οικονομική – που στρέφεται κατά ενός ατόμου με βάση το φύλο του. Δεν είναι ιδιωτικό ζήτημα· είναι θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισότητας και δημόσιας ασφάλειας. Και όσο παραμένει στη σκιά, τόσο συνεχίζει να τροφοδοτεί κύκλους φόβου, σιωπής και ατιμωρησίας.

Στο πλαίσιο αυτό, ζητήσαμε από δύο ειδικούς να μιλήσουν για το φαινόμενο, τις προκλήσεις, τις προτεραιότητες αλλά και τις λύσεις.

 

Α. Συνέντευξη με την Προϊσταμένη του Γραφείου Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας Σπάρτης Αστυνόμο Α/Α κ. Αριστέα Μαρούλη

1. Ποια είναι η διαδικασία από τη στιγμή που μια γυναίκα ή ένας πολίτης καλεί την αστυνομία για περιστατικό βίας;

Η αντιμετώπιση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί προτεραιότητα για την Ελληνική Αστυνομία. 

Από τη στιγμή που ένας πολίτης, και κυρίως μια γυναίκα-θύμα βίας, επικοινωνήσει με την Αστυνομία – είτε μέσω τηλεφωνικής κλήσης στο 100, είτε με παρουσία σε αστυνομικό τμήμα για περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας, η αντίδραση είναι άμεση και συντονισμένη. Αρχικά ενημερώνεται το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας (ΓΑΕΒ) Σπάρτης, το οποίο έχει την κύρια ευθύνη για τον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων, λόγω της εξειδίκευσης και της εμπειρίας του.

Περιπολικό αποστέλλεται άμεσα στο σημείο του συμβάντος, ώστε να εξασφαλιστεί η προστασία του θύματος και να διαπιστωθούν τα πραγματικά περιστατικά. Αν πρόκειται για αυτόφωρο αδίκημα, αναζητείται ο φερόμενος ως δράστης για να συλληφθεί στο πλαίσιο της αυτόφωρης διαδικασίας.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και μόνο για ανυπέρβλητους λόγους (όπως επιχειρησιακή αδυναμία), είναι δυνατόν η υπόθεση να χειριστεί από το κατά τόπον αρμόδιο Αστυνομικό Τμήμα, πάντα σε συνεννόηση και συνεργασία με το ΓΑΕΒ.

Ακολουθεί η σύνταξη δικογραφίας, η ενημέρωση του αρμόδιου Εισαγγελέα, καθώς και η ενημέρωση του Διοικητή της Υπηρεσίας και του ορισμένου ανώτερου Αξιωματικού, αρμοδίου για θέματα ενδοοικογενειακής βίας.

Προτεραιότητα σε κάθε στάδιο αποτελεί η διασφάλιση της ασφάλειας του θύματος και η άμεση ενεργοποίηση όλων των προβλεπόμενων διαδικασιών και υποστηρικτικών μηχανισμών.

2. Ποιες είναι οι άμεσες ενέργειες που προβλέπονται από το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας;

Στο Νομό μας, υφίσταται και λειτουργεί  Γραφείο Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας Σπάρτης από  την 10η Ιουνίου 2024. Στεγάζεται στον πρώτο όροφο του κτιρίου της  Διεύθυνσης Αστυνομίας Λακωνίας, επί της οδού Επ. Βρεσθένης αρ. 18, στη Σπάρτη Λακωνίας. Το Γραφείο αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στη συνολική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας, λειτουργεί σε 24ωρη βάση και στελεχώνεται από έμπειρο και εξειδικευμένο προσωπικό με δυνατότητα άμεσης επέμβασης και διαχείρισης των περιστατικών που καταγγέλλονται σε όλο το Νομό μας.

Αρχικά, λαμβάνεται πλήρης αναφορά του συμβάντος από το θύμα, σε περιβάλλον ασφάλειας και με σεβασμό στην ψυχολογική του κατάσταση. Οι αστυνομικοί που στελεχώνουν τα γραφεία αυτά είναι εκπαιδευμένοι να προσεγγίζουν τα περιστατικά με διακριτικότητα και ενσυναίσθηση, αποφεύγοντας κάθε μορφή δευτερογενούς θυματοποίησης.

Επιπλέον, οι αστυνομικοί θα χειριστούν την υπόθεση που τους καταγγέλλεται, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας του θύματος ή τον τόπο που συνέβη το περιστατικό.

Ανεξάρτητα από το αν επιθυμεί το θύμα να υποβάλει έγκληση ή όχι, οι αστυνομικοί είναι υποχρεωμένοι βάσει νόμου, όταν λαμβάνουν γνώση για την τέλεση αδικημάτων ενδοοικογενειακής βίας να σχηματίζουν δικογραφία και να ενημερώνουν τον αρμόδιο Εισαγγελέα.

Το θύμα ενημερώνεται αναλυτικά για τα δικαιώματά του και τις επιλογές που έχει, την παροχή κοινωνικής και νομικής στήριξης, καθώς και την άμεση παραπομπή σε ασφαλείς δομές φιλοξενίας. Στη Λακωνία εξασφαλίσθηκε ασφαλής χώρος διαμονής (Safe House) για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, σε συνεργασία με το Δήμο Σπάρτης και την Ιερά Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης, ο οποίος προσφέρει άμεση και βραχυχρόνια παραμονή του θύματος, σε περιβάλλον ασφάλειας και εμπιστευτικότητας, μέχρι να δρομολογηθούν περαιτέρω μέτρα προστασίας και υποστήριξης.

Πλέον παρέχεται η δυνατότητα εγκατάστασης της εφαρμογής panic button σε έξυπνες κινητές συσκευές (smartphones), το οποίο απευθύνεται σε άτομα – ανεξαρτήτως φύλου – που είναι ή υπήρξαν θύματα ενδοοικογενειακής βίας και εξακολουθούν να βιώνουν φόβο ή ανασφάλεια για την προσωπική τους ασφάλεια. Το panic button δίνει τη δυνατότητα στο θύμα να ειδοποιήσει άμεσα τις αρχές με το πάτημα ενός κουμπιού, ενισχύοντας τον μηχανισμό πρόληψης και παρέμβασης.

Παράλληλα, ενημερώνεται ο αρμόδιος Εισαγγελέας και, όπου συντρέχουν οι νομικές προϋποθέσεις, ενεργοποιούνται περιοριστικά μέτρα. Η λειτουργία του Γραφείου δεν περιορίζεται μόνο στο στάδιο της παρέμβασης, αλλά επεκτείνεται και στην παρακολούθηση της υπόθεσης, διατηρώντας επικοινωνία με το θύμα και τις επόμενες ημέρες μετά την αρχική παρέμβαση, με σκοπό να αξιολογήσει την πορεία της κατάστασης, να διαπιστώσει αν υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω υποστήριξη και να διασφαλίσει την αίσθηση ασφάλειας του θύματος.

Επιπροσθέτως, το θύμα που βρίσκεται στο αστυνομικό τμήμα, πρέπει να γνωρίζει ότι:

• Θα εξασφαλιστεί ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, εφόσον το χρειάζεται.
• Θα τηρηθεί εχεμύθεια και εμπιστευτικότητα και θα εξασφαλιστεί η ιδιωτικότητά του.
• Θα δοθεί ο χρόνος που απαιτείται, για να ηρεμήσει, να αισθανθεί ασφαλής και να περιγράψω όσα συνέβησαν.
• Θα ζητηθεί να αναφέρει όσα συνέβησαν, να παράσχει οποιοδήποτε στοιχείο έχει στη διάθεσή του (π.χ. φωτογραφίες, ιατρικές γνωματεύσεις κ.α.) και να προτείνει μάρτυρες.
• Έχει σημασία να αναφέρει προηγούμενες καταγγελίες ενδοοικογενειακής βίας που έχει υποβάλει ή και περιστατικά που έχουν συμβεί αλλά δεν τα έχει καταγγείλει.
• Έχει σημασία να αναφέρει οποιοδήποτε στοιχείο υποδεικνύει αυξημένη επικινδυνότητα (όπως ύπαρξη πυροβόλου όπλου, ιστορικό χρήσης ουσιών - αλκοόλ κ.α.).
• Αν απαιτείται, θα εξασφαλιστεί διερμηνεία.
• Θα δοθεί παραγγελία για διενέργεια ιατροδικαστικής εξέτασης, σε περίπτωση που έχει ασκηθεί σωματική ή σεξουαλική βία και θα διευκολυνθεί η μεταφορά του στην αρμόδια Υπηρεσία.
• Η παραγγελία θα του αποδοθεί, ακόμη και αν δεν το επιθυμεί.
• Θα ενημερωθεί με έντυπο υλικό για τις δομές υποστήριξης που υφίστανται στην περιοχή του. 
• Οι αστυνομικοί θα επικοινωνήσουν με τις δομές υποστήριξης για να παρασχεθεί η, κατά περίπτωση, βοήθεια.
• Θα πραγματοποιηθεί εγγραφή στο Βιβλίο Αδικημάτων και Συμβάντων της Υπηρεσίας, για το περιστατικό ενδοοικογενειακής βίας που αναφέρει/καταγγέλλει, αντίγραφο της οποίας μπορεί να αιτηθεί και να λάβει.
• Θα χρειαστεί να παράσχει στους αστυνομικούς όποια πληροφορία  γνωρίζει, που θα μπορέσει να βοηθήσει στη σύλληψη του δράστη, για όσο διαρκεί η αυτόφωρη διαδικασία (π.χ. διεύθυνση διαμονής, εργασίας κ.α.).
• Θα ζητήσει να του δοθούν διευκρινήσεις, σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας και για ο,τιδήποτε δεν κατανοεί. 
• Θα ενημερωθεί από τον αστυνομικό που χειρίζεται την υπόθεσή του,  για το ονοματεπώνυμο και το βαθμό του, το τηλέφωνο επικοινωνίας της Υπηρεσίας και τον αριθμό πρωτοκόλλου της δικογραφίας.
• Θα ζητήσει από τον αστυνομικό να αποκτήσει πρόσβαση στην εφαρμογή γεωεντοπισμού για έξυπνες συσκευές “panic button”, την οποία μπορεί να χρησιμοποιεί εύκολα και άμεσα, οποτεδήποτε νιώθει ότι κινδυνεύει. 
• Για την εγκατάσταση της εφαρμογής διευκολύνεται από τον αστυνομικό.
• Αν δεν επιθυμεί ή δεν μπορεί να έχει πρόσβαση στην εφαρμογή “panic button”, όμως κινδυνεύει, καλεί ή στέλνει γραπτό μήνυμα (με διεύθυνση και είδος επείγουσας ανάγκης) στο “100”.
• Θα ζητήσει από τον αστυνομικό να τον ενημερώσει για τις δυνατότητες άμεσης μεταφοράς και φιλοξενίας του σε ασφαλές μέρος.

Η διαδικασία είναι σχεδιασμένη ώστε να παρέχει άμεση προστασία και υποστήριξη, διατηρώντας το ανθρώπινο πρόσωπο της αστυνόμευσης, και βασίζεται σε θεσμικά κατοχυρωμένες οδηγίες και διεθνείς καλές πρακτικές.

3. Υπάρχει ειδική εκπαίδευση των αστυνομικών για τέτοια περιστατικά; Τι περιλαμβάνει;

Η εκπαίδευση των αστυνομικών σε ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί στρατηγικό πυλώνα της πολιτικής της Ελληνικής Αστυνομίας για την πρόληψη και αποτελεσματική διαχείριση τέτοιων φαινομένων. 

Συγκεκριμένα, οι αστυνομικοί εκπαιδεύονται στο νομικό πλαίσιο που διέπει την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, στις διαδικασίες καταγραφής και αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών, στη σωστή συμπεριφορά απέναντι στα θύματα (με έμφαση στην ενσυναίσθηση, την αποφυγή δευτερογενούς θυματοποίησης, και τον σεβασμό στην προσωπικότητα του θύματος), αλλά και στις τεχνικές αναγνώρισης ενδείξεων κακοποίησης, ακόμη και όταν αυτές δεν δηλώνονται ρητά.

Πολλοί αστυνομικοί συμμετέχουν σε προγράμματα εξ αποστάσεως μάθησης, σεμινάρια με εκπαιδευτές ειδικούς ψυχολόγους, νομικούς, κοινωνιολόγους και εκπροσώπους ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η συνεχής επιμόρφωση θεωρείται απαραίτητη για να ανταποκριθεί το Σώμα στις σύνθετες ανάγκες των θυμάτων και στις προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας.

4. Τι μπορεί να κάνει μια γυναίκα που φοβάται, αλλά δεν είναι ακόμη έτοιμη να κάνει επίσημη καταγγελία;

Η συνειδητοποίηση του προβλήματος και ο φόβος που συνοδεύει τη βία – είτε είναι σωματική, ψυχολογική, λεκτική ή οικονομική – αποτελούν συχνά τροχοπέδη για την άμεση καταγγελία. Ωστόσο, η υποστήριξη δεν αρχίζει και δεν τελειώνει με την καταγγελία. Μια γυναίκα που βιώνει φόβο αλλά δεν αισθάνεται ακόμη έτοιμη να προβεί σε επίσημες ενέργειες, έχει δικαίωμα και δυνατότητα να ζητήσει βοήθεια με ασφαλή και διακριτικό τρόπο.

Μπορεί να απευθυνθεί στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, στα οποία προσφέρεται ψυχολογική υποστήριξη, κοινωνική καθοδήγηση και νομική συμβουλευτική χωρίς την υποχρέωση καταγγελίας. Η τηλεφωνική Γραμμή SOS 15900 λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, παρέχοντας ανώνυμα και εμπιστευτικά ενημέρωση και υποστήριξη. Επιπλέον, η Ελληνική Αστυνομία, μέσω των ειδικών Γραφείων Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας, παρέχει τη δυνατότητα ενημέρωσης για τα δικαιώματα και τις επιλογές που έχει μία γυναίκα.

Είναι σημαντικό να γνωρίζει, βέβαια, ότι η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί αυτεπαγγέλτως διωκόμενο αδίκημα. Αυτό σημαίνει ότι, αν υπάρξει σαφής αναφορά ή καταγγελία περιστατικού, η Αστυνομία έχει νομική υποχρέωση να ενεργήσει. Παρ' όλα αυτά, αυτό δεν πρέπει να την αποτρέπει από το να μιλήσει ή να ζητήσει βοήθεια. Η πρώτη μας μέριμνα είναι η προστασία και η ασφάλειά της. Μπορεί να κάνει ακόμη και ανώνυμη καταγγελία ή απλώς να συζητήσει με κάποιον ειδικό για το τι μπορεί να κάνει, χωρίς πίεση.

Το πιο κρίσιμο είναι να μη μένει μόνη και να ξέρει ότι υπάρχουν τρόποι να βοηθηθεί, χωρίς να κινδυνεύει.

5. Ποιες είναι οι κινήσεις που “σώζουν ζωές”;

Η προστασία από την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία προϋποθέτει αποφασιστικές και θαρραλέες κινήσεις – τόσο από το ίδιο το θύμα όσο και από τον κοινωνικό του περίγυρο και τις αρμόδιες αρχές. Η πρώτη και ίσως σημαντικότερη κίνηση είναι η αναγνώριση του προβλήματος: να κατανοήσει η γυναίκα ότι ό,τι της συμβαίνει δεν είναι φυσιολογικό, δεν είναι “ιδιωτικό ζήτημα” και δεν είναι δική της ευθύνη.

Ακολούθως, η αναζήτηση βοήθειας, ακόμη και αν είναι διστακτική ή αρχική, μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για σωτήριες παρεμβάσεις. Η επικοινωνία με δομές υποστήριξης, η καταγραφή των περιστατικών, η ύπαρξη "σχεδίου διαφυγής" και η διατήρηση επικοινωνίας με έμπιστα πρόσωπα αποτελούν κρίσιμες ενέργειες.

Για το περιβάλλον του θύματος, εξίσου σωτήρια είναι η μη ανοχή, η παρέμβαση με υπευθυνότητα και η ενεργοποίηση των μηχανισμών προστασίας. Η σιωπή, η αδιαφορία ή η παθητικότητα μπορεί να οδηγήσουν σε τραγικές συνέπειες. Η ευαισθητοποίηση του κοινωνικού ιστού και η άμεση αντίδραση σε ύποπτα σημάδια βίας συμβάλλουν στην αποτροπή του επόμενου περιστατικού – και ενίοτε, στη σωτηρία μιας ζωής.

6. Υπάρχει συνεργασία της Αστυνομίας με τον Δήμο ή άλλους φορείς; Πώς λειτουργεί στην πράξη;

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας δεν μπορεί να είναι έργο μόνο ενός θεσμού. Η Ελληνική Αστυνομία έχει αναπτύξει και ενισχύσει τα τελευταία χρόνια ένα διευρυμένο πλέγμα συνεργασιών με Δήμους, Κέντρα Κοινότητας, κοινωνικές υπηρεσίες, Ξενώνες Φιλοξενίας, Συμβουλευτικά Κέντρα.

Στην πράξη, αυτή η συνεργασία περιλαμβάνει ανταλλαγή πληροφοριών με σεβασμό στην προστασία προσωπικών δεδομένων, παραπομπές θυμάτων σε κατάλληλες δομές, συντονισμένες παρεμβάσεις σε περιπτώσεις υψηλού κινδύνου, αλλά και κοινές δράσεις ευαισθητοποίησης στην τοπική κοινωνία. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην πρόληψη, την ενημέρωση και την καλλιέργεια κουλτούρας μηδενικής ανοχής απέναντι στη βία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συνεργασία με τους ΟΤΑ ενισχύεται συνεχώς, με κοινά προγράμματα εκπαίδευσης, θεσμικούς διαύλους επικοινωνίας και ανάπτυξη τοπικών πρωτοβουλιών. Μια κοινωνία που στηρίζει τα θύματα και συντονίζεται συλλογικά στην προστασία τους, γίνεται μια κοινωνία πιο ασφαλής και ανθρώπινη.

7. Τι θα θέλατε να γνωρίζει ο πολίτης για να μπορέσει να βοηθήσει ένα πιθανό θύμα;

Κάθε πολίτης έχει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας. Δεν χρειάζεται να είναι αυτόπτης μάρτυρας ή ειδικός για να προσφέρει βοήθεια – χρειάζεται, πάνω απ’ όλα, να έχει γνώση, ευαισθησία και διάθεση να δράσει.

Είναι σημαντικό να γνωρίζει ότι μπορεί να προβεί σε καταγγελία είτε επώνυμα είτε και ανώνυμα, εφόσον αντιληφθεί ή υποψιαστεί περιστατικό κακοποίησης. Αρκεί μόνο αυτό για να ξεκινήσει η διαδικασία διερεύνησης, καθώς το αδίκημα της ενδοοικογενειακής βίας διώκεται αυτεπαγγέλτως – δηλαδή, οι Αρχές υποχρεούνται να παρέμβουν, ακόμη κι αν δεν υπάρχει επίσημη καταγγελία από το θύμα.

Η καταγγελία μπορεί να γίνει με απλή κλήση ή με ανώνυμο τηλεφώνημα στο 100 ή στη Γραμμή SOS 15900 ή με παρουσία σε οποιοδήποτε αστυνομικό τμήμα. Το πιο σημαντικό είναι να μην αδιαφορήσει, να μην θεωρήσει πως “δεν είναι δική του υπόθεση”. Γιατί πολλές φορές, η παρέμβαση ενός τρίτου προσώπου είναι το μόνο σωσίβιο που έχει το θύμα για να σωθεί.

Ο πολίτης μπορεί επίσης να προσφέρει ψυχολογική στήριξη, να καθοδηγήσει ένα άτομο σε κατάλληλες δομές ή απλώς να σταθεί δίπλα του, χωρίς κριτική και με απόλυτο σεβασμό. Η κοινωνία που γνωρίζει, που δρα και που στηρίζει, είναι μια κοινωνία που προστατεύει τις πιο ευάλωτες φωνές της.

8. Ποιο μήνυμα θα θέλατε να στείλετε με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα;

Η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Έμφυλης Βίας δεν είναι μια απλή επέτειος. Είναι μια ηχηρή υπενθύμιση ότι εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια σε όλο τον κόσμο – και στη χώρα μας – εξακολουθούν να βιώνουν φόβο, κακοποίηση και παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι μια ημέρα αφιερωμένη στη φωνή όσων σιώπησαν και στην ενδυνάμωση όσων συνεχίζουν να παλεύουν.

Το μήνυμά μας είναι σαφές και ξεκάθαρο: Η έμφυλη βία δεν έχει θέση στην κοινωνία μας. Αποτελεί έγκλημα και όχι "οικογενειακή υπόθεση". Η ανοχή είναι συνενοχή. Στεκόμαστε στο πλευρό κάθε θύματος, το ενδυναμώνουμε, το στηρίζουμε και του δείχνουμε ότι υπάρχει διέξοδος, υπάρχει ελπίδα, υπάρχει δίκτυ προστασίας.

Καλούμε όλους – φορείς, πολίτες, θεσμούς – να συνεργαστούν για μια κοινωνία ισότητας, σεβασμού και ασφάλειας. Για μια κοινωνία που δεν φοβάται να δει την αλήθεια κατάματα και να αγωνιστεί για την εξάλειψή της. Για μια κοινωνία όπου κάθε γυναίκα έχει το δικαίωμα να ζει χωρίς φόβο.

 

 Β. Συνέντευξη με την Εθελόντρια Ψυχολόγο της ΑΜΚΕ ΕΞελίσσω, Νικολέττα Παινέση

1)Ποια είναι τα βασικά ψυχολογικά σημάδια που παρουσιάζει ένα θύμα έμφυλης βίας;

Τα θύματα έμφυλης βίας παρουσιάζουν συχνά έντονο άγχος, ενοχές, ντροπή, χαμηλή αυτοεκτίμηση και βαθμιαία απομόνωση από το κοινωνικό περιβάλλον. Οι διαταραχές ύπνου, η υπερ-εγρήγορση, ο φόβος εγκατάλειψης και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα (ημικρανίες, ταχυκαρδία, πόνος στο στομάχι) είναι ιδιαίτερα συχνά.

Σύμφωνα με το θεωρητικό μοντέλο της Walker (1979) «Κύκλος της Βίας», η εναλλαγή έντασης – κακοποίησης – συγγνώμης δημιουργεί στο θύμα σύγχυση και παραπλανητική ελπίδα ότι ο θύτης  «θα αλλάξει». Έτσι η βία κανονικοποιείται και το θύμα παύει να εμπιστεύεται την ίδια του την κρίση.

2)Ποια είναι τα πρώιμα σημάδια ενός κακοποιητικού συντρόφου;

Από την αρχή μπορεί να εκδηλώνονται χειριστικές συμπεριφορές που συγχέονται με  την υπερπροστατευτικότητα:

• Ζήλια, έλεγχος επικοινωνιών και μετακινήσεων
• Υποτίμηση, ειρωνεία, συστηματική απαξίωση
• Απομάκρυνση από φίλους / οικογένεια
• Έλεγχο των προσωπικών ή οικονομικών πόρων
• Εναλλαγή παθολογικής στοργής – έκρηξης θυμού
• Μετάθεση ευθυνών: «Εσύ με έφτασες εδώ»

Όπως έχει πει ο Evan Stark:

 «Η πραγματική βία συμβαίνει πολύ πριν πέσει το πρώτο χτύπημα — όταν κάποιος διεκδικεί τον απόλυτο έλεγχο της ζωής σου.»

3)Γιατί πολλές γυναίκες δεν φεύγουν από μια κακοποιητική σχέση;

Δεν είναι αδυναμία. Είναι ένα περίπλοκο ψυχοκοινωνικό  και πολυπαραγοντικιό φαινόμενο:

• Μαθημένη αβοηθησία :όταν οι επαναλαμβανόμενες αποτυχίες διαφυγής του θύματος οδηγούν στην πεποίθηση «δεν έχει νόημα να προσπαθώ».
• Φόβος απειλής: η πιο επικίνδυνη στιγμή είναι η αποχώρηση.
• Αγάπη, συναισθηματική εξάρτηση, παιδιά
• Ντροπή για το κοινωνικό βλέμμα
• Οικονομική εξάρτηση
• Ελπίδα για αλλαγή μετά από κάθε συγγνώμη

Όπως τόνισε η Leslie Morgan Steiner:

 «Ρωτήστε όχι “Γιατί έμεινες;” αλλά “Τι χρειάζεσαι για να φύγεις;”»

4)Ποιες μορφές βίας συναντάμε; 

Η βία δεν είναι μόνο οι μώλωπες. Αποτελεί έλεγχο και εξουσία:

Σωματική: Χτυπήματα, σπρωξίματα, τραυματισμοί

Ψυχολογική: Συναισθηματική Ταπείνωση, απειλές, εκφοβισμός

Οικονομική: Έλεγχος χρημάτων, απαγόρευση εργασίας

Σεξουαλική: Εξαναγκασμός σε πράξεις

Λεκτική: Βρισιές, προσβολές, εξευτελισμός

Κοινωνική απομόνωση: Αποκοπή από περιβάλλον

Διαδικτυακή: Παρακολούθηση συσκευών/λογαριασμών

5)Τι υποστήριξη παρέχει το ΕΞελίσσω;

Η παρέμβαση στο θύμα είναι ολιστική, με στόχο όχι μόνο την ασφάλεια, αλλά και την επανένταξη στη ζωή:

• Συμβουλευτική & Ψυχολογική υποστήριξη στα θύματα
• Πρόγραμμα “Μην φοβάσαι να εκφραστείς”

Θεραπευτική έκφραση μέσω της τέχνης  σε συνεργασία με εικαστικό θεραπευτή

➜ η τέχνη απελευθερώνει λόγο, μνήμη και συναίσθημα

• Σεμινάρια – Ημερίδες – Καμπάνιες ευαισθητοποίησης

Η Τέχνη και ο αθλητισμός ενάντια σε κάθε μορφή βίας

• Μαθήματα αυτοάμυνας

Σε συνεργασία με τον Φιλαθλητικό Σύλλογο Σκάλας και  άλλες αθλητικές οργανώσεις

➜ ενδυνάμωση σώματος και αυτοπεποίθησης

• Όσον αφορά  την ενημέρωση και την πρόληψη: Αρθρογραφία στο site μας www.exelisso.com και στα social του ΕΞελίσσω

Στο ΕΞελίσσω πιστεύουμε ότι η θεραπεία είναι δημιουργία και δράση.

6)Τι συμβουλεύετε κάποιον που υποψιάζεται ότι μια γυναίκα κακοποιείται;

• Μιλήστε χωρίς πίεση ή κριτική
• Ενδυναμώστε, δεν αποφασίζετε εσείς για εκείνη
• Δώστε μηνύματα ασφάλειας: «Δεν είσαι μόνη. Δεν φταις εσύ.»
• Προτείνετε επαφή με υποστηρικτικές δομές
• Σε άμεσο κίνδυνο → 100
• Γραμμή SOS 15900

Χωρίς ενοχοποίηση, χωρίς αδιάκριτες ερωτήσεις.

Μόνο σεβασμός, φροντίδα και εχεμύθεια.

7)Ποιο είναι το μήνυμά σας με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Έμφυλης Βίας;

Η έμφυλη βία δεν είναι προσωπικό πρόβλημα.

Είναι ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δημοκρατίας και αξιοπρέπειας.

 «Αν παραμένεις ουδέτερος μπροστά στην αδικία, έχεις επιλέξει την πλευρά του θύτη.»

 Desmond Tutu

Καμία γυναίκα δεν πρέπει να φοβάται να ζητήσει βοήθεια.

Καμία γυναίκα δεν πρέπει να είναι σιωπή.

Η φωνή είναι δύναμη. Η κοινωνία είμαστε όλοι μας.

 

Η βία δεν αποτελεί προσωπική υπόθεση. Είναι ένα κοινωνικό τραύμα που απαιτεί συλλογική στάση, συνεργασία θεσμών και ενεργό συμμετοχή πολιτών. Η Αστυνομία, οι φορείς υποστήριξης, οι ψυχολόγοι, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και η κοινότητα έχουν ρόλο ζωτικής σημασίας.

Το μήνυμα που αναδύεται από αυτή τη συνέντευξη είναι ξεκάθαρο:

Καμία γυναίκα δεν είναι μόνη.

Η κοινωνία μας οφείλει όχι μόνο να ακούει, αλλά και να προστατεύει.

Κάθε φωνή που υψώνεται ενάντια στη βία, σώζει ζωές.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Έμφυλης Βίας, ας δεσμευτούμε όλοι ότι η σιωπή δεν θα είναι ποτέ ξανά επιλογή.