Του Τάσου Δασόπουλου

Φορολογικές ελαφρύνσεις που μπορεί να ξεπεράσουν 2,5-3 δισ. ευρώ και μπορεί να φτάσουν ακόμη και στη μερική κατάργηση μνημονιακών φόρων όπως ο ΕΝΦΙΑ προετοιμάζει το οικονομικό επιτελείο για τη φετινή ΔΕΘ, οι οποίες θα έχουν ως βασικό στόχο την ελάφρυνση των μόνιμων "υποζυγίων" του Προϋπολογισμού, με τον ευρύτερο τίτλο "μεσαία τάξη". 

Προς το παρόν ο στόχος είναι να ξεκαθαριστεί η βάση, δηλαδή ο δημοσιονομικός χώρος με βάση τον οποίο θα γίνουν αυτές οι παρεμβάσεις. Σε αυτή την κατεύθυνση μια σταθερά θα είναι τα έσοδα από φοροδιαφυγή. Στο αναθεωρημένο διαρθρωτικό και δημοσιονομικό σχέδιο 2025-2028 που υπέβαλε η Αθήνα στις Βρυξέλλες την Τετάρτη τονίζεται ότι τα έσοδα από φοροδιαφυγή θα αποδίδουν πάνω από 2 δισ. ευρώ κάθε χρόνο μέχρι και το 2028, χωρίς να δίνονται λεπτομέρειες για κάθε χρόνο. Η μοναδική εκτίμηση που υπάρχει προς το παρόν είναι ότι τα έσοδα από φοροδιαφυγή για φέτος θα είναι 1,2 δισ. ευρώ περισσότερα από τα 2 δισ. ευρώ που κατέγραψε εμμέσως η ΕΛΣΤΑΤ και η Eurostat μέσω του πρωτογενούς πλεονάσματος ύψους 11,4 δισ. ευρώ που ανακοινώθηκε αμέσως μετά το Πάσχα. 

Οι αμυντικές δαπάνες θα είναι άλλη μία πηγή δημοσιονομικού χώρου για τις μειώσεις φόρων. Σύμφωνα με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη, μόνο για το 2025 η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής για την αύξηση των αμυντικών δαπανών επεκτείνει τον δημοσιονομικό χώρο κατά 500 εκατ. ευρώ. Ο δημοσιονομικός χώρος αναμένεται ότι θα μεγαλώσει από την αύξηση των αμυντικών δαπανών και για το 2026. Από τον επόμενο χρόνο και μετά η αύξηση των αμυντικών δαπανών θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, λόγω της ενεργοποίησης του εκτεταμένου προγράμματος εξοπλισμών, συνολικού κόστους 25 δισ. ευρώ, το οποίο χρονικά θα φτάνει τα 12 χρόνια, δηλαδή μέχρι και το 2036. 

Τα έσοδα από φοροδιαφυγή 

Το νέο κεφάλαιο σε ό,τι αφορά την επέκταση του δημοσιονομικού χώρου για νέες ελαφρύνσεις το 2026 είναι τα έσοδα από φοροδιαφυγή και ειδικότερα η αύξηση των εσόδων αυτής της κατηγορίας σε σχέση με το 2024. Η αρχική εκτίμηση που έγινε με βάση τα έσοδα από φοροδιαφυγή ύψους 2 δισ., που είχαμε τον προηγούμενο χρόνο, είναι ότι φέτος θα έχουμε πρόσθετα έσοδα, ενώ η εκτίμηση για το πόσο θα είναι η αύξηση θα γίνει τον Ιούνιο.

Ο λόγος είναι απλός: Μέτρα όπως π.χ. η σύνδεση των POS με τις ταμειακές μπήκαν σε ισχύ από τον Μάιο του 2024, ενώ και τα υπόλοιπα "εργαλεία" κατά της φοροδιαφυγής άρχισαν να αποδίδουν μετά τους πρώτους μήνες του περασμένου χρόνου. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχουν απολογιστικά στοιχεία για τους πρώτους μήνες του 2025, πριν γίνει νέα εκτίμηση για τα έσοδα από φοροδιαφυγή για το σύνολο του έτους. 

Η αριθμητική του δημοσιονομικού χώρου 

Σε ό,τι αφορά την οριστικοποίηση του δημοσιονομικού χώρου, το υπερπλεόνασμα των 11,4 δισ., το οποίο καταγράφηκε από Eurostat και ΕΛΣΤΑΤ για το 2024, δίνει ένα τεράστιο περιθώριο νέων παρεμβάσεων, το οποίο περιορίζεται μόνο από τις οροφές δαπανών που επιβάλλουν οι νέοι δημοσιονομικοί κανόνες.

Από τα 11,4 δισ. ευρώ του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2024 τα 8 δισ. κάλυψαν τους τόκους του χρέους και μένουν διαθέσιμα για κάθε είδους παροχές 3,4 δισ. ευρώ. Από αυτά, τα 1,1 δισ. ευρώ απορροφούν το επίδομα του ενός ενοικίου και το επίδομα των 250 ευρώ, για 1,44 εκατομμύρια συνταξιούχους. Πλέον ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος μειώθηκε στα 2,3 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά είναι δύσκολο να διατεθούν από φέτος, καθώς η οροφή αύξησης των δαπανών από το 3,7%, που ήταν έως τώρα. αναθεωρήθηκε στο 4,5%. Η αύξηση αυτή ήταν εφικτή, καθώς το 2024 η αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών αντί για 2,6% που ήταν η πρόταση της επιτροπής, λόγω των εσόδων από φοροδιαφυγή, κατέληξε να είναι μείωση κατά 0,3%. Αυτό σημαίνει ότι και το όριο για το 2026, που ήταν αρχικά 3,2%, θα μεγαλώσει. 

Η ατζέντα των μειώσεων φόρου 

Συνεπώς, ανάλογα με τις εξελίξεις, το οικονομικό επιτελείο θα έχει διαθέσιμο έναν δημοσιονομικό χώρο που θα ξεκινά από περίπου 1,5-2 δισ. που απομένουν από το 2024, τα 500 εκατ. ευρώ από τις αμυντικές δαπάνες και τουλάχιστον 1 δισ. από επιπλέον έσοδα φοροδιαφυγής. Με έναν δημοσιονομικό χώρο τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ (ανεξάρτητα αν θα διατεθεί όλος σε ελαφρύνσεις) η ατζέντα του οικονομικού επιτελείου έχει βάλει στο τραπέζι τις εξής αλλαγές: 

1. Αλλαγή της φορολογικής κλίμακας, ώστε να ελαφρυνθούν τα εισοδήματα από 20.001 ευρώ μέχρι και 40.000 ευρώ.

2. Μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά 30%, ώστε να πάψουν να είναι παγίδες βαριάς φορολόγησης για πολλές χιλιάδες φορολογουμένους.

3. Περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών, οι οποίες μαζί με τη μείωση κατά 1% για φέτος έχει φτάσει σωρευτικά το 5,4% από το 2019. 

4. Μείωση της αυτοτελούς φορολόγησης ενοικίων, η οποία ξεκινά σήμερα από 15% για εισόδημα από ενοίκια έως 12.000 ευρώ και φτάνει 45% για εισοδήματα από ενοίκια πάνω από 35.000 ευρώ. 

5. Περαιτέρω μείωση του ΕΝΦΙΑ. Στα εναλλακτικά σενάρια είναι η κατάργηση του φόρου για την πρώτη κατοικία, ώστε να ελαφρυνθούν τα νοικοκυριά με μικρή ακίνητη περιουσία. 

6. Κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για τις επιχειρήσεις και τα υποκαταστήματά τους, ώστε να καταργηθεί οριστικά ο συγκεκριμένος φόρος.

7. Μείωση της φορολογίας στα ασφαλιστήριο συμβόλαια, ώστε να αυξηθεί το μερίδιο που κατέχει στο σύστημα σήμερα η ιδιωτική ασφάλιση.