Οι Αγώνες για την Ελευθερία και την Προκοπή του Λαού χρειάζονται Θυσίες . Και πάντα,  στις κρίσιμες ώρες, βρίσκονται ψυχές ευγενικές,  που δεν κάνουν υπολογισμούς,  όταν έλθει η ώρα της αυτοθυσίας, όσο βαριά κι αν είναι.  

Μια τέτοια Θυσία ήταν εκείνη των 118 Σπαρτιατών στο Μονοδένδρι. 

Τη νύχτα της 23 Οκτωβρίου 1943 οι γερμανοί κατακτητές, με καταλόγους που είχαν συντάξει «σπαρτιάτες» συνεργάτες τους και συνοδευόμενοι από κουκουλοφόρους «σπαρτιάτες» δωσίλογους, συνέλαβαν αγωνιστές και μέλη του ΕΑΜ, τον ανθό της κοινωνίας της Σπάρτης, και τους μετέφεραν στις φυλακές της Τρίπολης. 

Στις 26 Νοεμβρίου 1943, ως αντίποινα για την επίθεση ανταρτών του ΕΛΑΣ εναντίον γερμανικής φάλαγγας στο Μονοδέντρι, φόρτωσαν σε καμιόνια 118 απ’ αυτούς τους Σπαρτιάτες και τους εκτέλεσαν στον τόπο της επίθεσης.

Όταν ήρθε η Λευτεριά, η  σπαρτιατική κοινωνία, δυστυχώς, μετέτρεψε την ευθύνη των δωσίλογων σε συλλογική ευθύνη. Παραχάραξε την Ιστορία, κουκούλωσε τη δράση και την ευθύνη των προδοτών, επιβράβευσε τους συνεργάτες των κατακτητών, λασπολόγησε κατά των Εθνομαρτύρων του Μονοδεντριού και των Αγωνιστών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και ώθησε τη Θυσία των 118 στο περιθώριο της Μνήμης και της Τιμής. Χρειάστηκαν τριάντα ολόκληρα χρόνια για να τιμήσει η Σπάρτη, επισήμως, την επέτειο της Θυσίας των 118, με πρόταση του αείμνηστου, ευπατρίδη Δημάρχου Σπάρτης Γεωργίου Σαϊνόπουλου, πράγμα που του κόστισε την ήττα στις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές. 

Σήμερα, είναι η μεγάλη  Ώρα: Ο Δήμος Σπάρτης, επιτέλους, να μεριμνήσει ώστε να συγγραφεί η Ιστορία της μεγαλειώδους Θυσίας των 118 Σπαρτιατών στο Μονοδέντρι, μέσα από ιστορική έρευνα και τεκμηρίωση, αξιοποιώντας ΟΛΑ τα πραγματικά στοιχεία και τις αληθείς μαρτυρίες που έχουν κατατεθεί  σ’ αυτά τα 81 χρόνια, από τότε μέχρι σήμερα. 

Στα πλαίσια αυτά, αλλά και για να μένει αναμμένη η φλόγα της ιστορικής μνήμης, καταθέτω ένα αφιέρωμα για τους 118 Εθνομάρτυρες του Μονοδεντριού, που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, στις 26 Νοεμβρίου 1980:

….//….

Στους μάρτυρες που έπεσαν στο Μονοδένδρι

Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΩΝ 118 ΣΠΑΡΤΙΑΤΩΝ

……………………………

Με το τραγούδι πέθανες

και δάκρυα δε σου στέκουν

της λευτεριάς τα δάχτυλα

στεφάνι αγνό σου πλέκουν.

Νύχτα, μεσάνυχτα, στις 23 Οχτώβρη 1943, η Σπάρτη είναι ανάστατη. γερμανοί και προδότες έχουν κάνει μπλόκο στην πόλη.  Χτυπάνε τις πόρτες των σπιτιών και αρπάζουν τους ανθρώπους. Οι κάτοικοι τρομαγμένοι προσπαθούν να κρυφτούν. Πολλοί αιφνιδιάζονται και πέφτουν στα χέρια των βαρβάρων. Ανάμεσά τους είναι επιστήμονες, εργάτες, επαγγελματίες, αγρότες. Ακόμα και γυναίκες. Άνθρωποι κάθε ηλικίας. Ήτανε γέροι, μα και παιδιά του σχολείου.

 «Αν θέλετε να σωθείτε, τους προτείνουν οι σιχαμένοι μισθοφόροι του Βρετάκου, υπάρχει τρόπος. Να βοηθείστε του Γερμανούς προστάτες μας στο έργο τους».

Μα αυτοί γυρίζουν τις πλάτες στους προδότες με αηδία. 

«Εμείς δεν θα γίνουμε σαν και σας»! απαντούν με περιφρόνηση.

Στις 26 Νοέμβρη , τα ξημερώματα, τα καμιόνια ξεκινούν με τους 118 για το Μονοδέντρι της Σπάρτης. Εκεί, στο ύψωμα, που μένει στητό ένα δεντρί, που το διακρίνει όποιος ταξιδεύει από την Τρίπολη για τη Σπάρτη. Απ’ αυτό και η ονομασία Μονοδέντρι. Εκεί δεμένοι δύο-δύο κατεβαίνουν στον τόπο του μαρτυρίου σαν νικητές. 

(…)

Όλοι αγωνιστές του ΕΑΜ Σπάρτης, όλοι φλογεροί πατριώτες, που πιάστηκαν στο μπλόκο της 23 Οχτώβρη 1943, που έκαναν σε αντίποινα οι μασκοφόροι ταγματασφαλίτες του Βρεττάκου μαζί με τους Γερμανούς.

Η περιγραφή της εκτέλεσης των 118 ηρώων της Σπάρτης που ακολουθεί είναι δοσμένη από το διερμηνέα των Γερμανών στο ανακριτικό τμήμα του 8ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, οχτώ μέρες μετά την εκτέλεση, όταν δραπέτευσε από τους Γερμανούς και έφυγε στο βουνό:

«Σαν έφτασαν τα αυτοκίνητα από την Τρίπολη στο Μονοδέντρι κατέβασαν κάτω τους 118, τους έβαλαν στη σειρά και τους δήλωσαν πως θα τους εκτελέσουν,  γιατί στην περιοχή αυτή είχε γίνει μάχη με τους αντάρτες και είχαν σκοτωθεί πολλοί Γερμανοί.

Τότε οι 117 φώναξαν με μια φωνή:

-Να ζήσει ο γιατρός Καρβούνης! Εμάς σκοτώστε μας. Το αίμα μας δεν θα πάει χαμένο. Υπάρχουν τόσοι άλλοι Λάκωνες, υπάρχουν τόσοι άλλοι Έλληνες για να εκδικηθούν τον θάνατό μας… Να μην σκοτώστε τον Καρβούνη.

Ήταν η στερνή θέληση των 117 ηρωικών αγωνιστών. Όπως και σ’ ολόκληρη τη ζωή τους αγωνίστηκαν τίμια και θαρραλέα έτσι και τον θάνατο τον αντίκριζαν με το ίδιο θάρρος στην ψυχή. Τό ’νιωθαν καλά πως από τα δικά τους τα μνήματα θα ξεπηδήσει σε λίγο η λευτεριά της Λακωνίας και πως ο δικός τους θάνατος μεγάλωνε τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις των ζωντανών αγωνιστών.

«Να ζήσει ο Καρβούνης» ήταν η στερνή τους θέληση, η στερνή τους φωνή. Μια φωνή ηρωική, που την πήρε τ’ αγέρι του Ταΰγετου κι αντιλάλησε τραγούδι πέρα στις ματοβαμμένες πλαγιές του Πάρνωνα κι ύστερα κάτω, σ’ ολόκληρη την                                                                                                                                              πεδιάδα της Λακωνίας. Μια φωνή ηρωική που ενώθηκε με το σιγαλό βούισμα του Ευρώτα κι έγινε μια απαράβατη στην αιωνιότητα επιταγή, για κείνους που αγωνίζονται για την πρόοδο και τον πολιτισμό, για τη λευτεριά και τα ιδανικά της ανθρωπότητας.

Ποιος πρόσμενε στη γεμάτη αυτοθυσία και ηρωισμό στερνή θέληση των 117 Λακώνων, θα υψωνόταν αντιμέτωπη η γιγάντια μορφή του γιατρού Καρβούνη; Ανάμεσα στη νεκρική σιγή των μελλοθανάτων ακούστηκε η γεμάτη από ηρωισμό φωνή του: 

«Όχι αυτό δε θα γίνει! Δε θα δεχτώ ποτέ ένα τέτοιο πράγμα που είναι η πιο μεγάλη προσβολή για μένα… Όχι δε θα γίνει αυτό! Κάτι άλλο πρέπει να συμβεί. Αν πρόκειται να σκοτωθεί έστω και ένας αυτός πρέπει να είμαι εγώ. Όλοι οι άλλοι πρέπει να ζήσουν».

Οι βάρβαροι απόρριψαν την πρόταση και τότε ο γιατρός Καρβούνης, που είχε σπουδάσει στη Γερμανία και ήξερε Γερμανικά, τους μίλησε από μέρους όλων, και των 118 μελλοθανάτων:

«Το έγκλημα που διαπράττετε σήμερα είναι πρωτάκουστο. Σκοτώνετε τους ανθρώπους σαν κανίβαλοι… Ξέρω καλά πόσο βάρβαροι είσθε… Πρέπει όμως να μάθετε ένα πράγμα: Τα 118 μνήματά μας θα θεριέψουν των ανταρτών τα στήθη. Κάθε Σταυρός θα είναι κι ένας όρκος για εκδίκηση. Το αντάρτικο τραγούδι και το ντουφέκι θ’ αντηχήσει σε λίγο σε πλαγιές και σε κάμπους. Κι ένα άλλο ακόμη: Η Ελλάδα θα ζήσει ελεύθερη. Ζήτω η λευτεριά».

Τα πολυβόλα είχαν στηθεί απέναντι. Οι 118 μελλοθάνατοι πιάστηκαν απ’ τα χέρια κι άρχισαν να τραγουδούν. Απάνω στο τραγούδι άρχισαν τα πολυβόλα να θερίζουν από τις δυο άκρες. Τα κορμιά έπεφταν νεκρά με το τραγούδι στα χείλη. Δίπλα στο δρόμο του Μονοδεντριού 117 ηρωικά κορμιά είχαν βάψει το χώμα με το τίμιο αίμα τους. Δεν απόμενε παρά ο Καρβούνης όρθιος και γύρω οι σύντροφοί του που σπαρταρούσαν. και το αίμα ποτάμι στο δρόμο.

-Εσύ θα ζήσεις! Ακούστηκε να λέει κάποια στιγμή ο Γερμανός αξιωματικός.

-Όχι! Δολοφόνοι…βάρβαροι! Ζήτω το ΕΑΜ. Ζήτω η λευτεριά! Ήταν η απάντηση του γιατρού.

Με το πολυβόλο οι Ούννοι τον κτύπησαν στα χέρια που άρχισαν να τρέχουν αίματα. Ήθελαν να του κάνουν τις στερνές του στιγμές πιο μαρτυρικές, πιο φρικτές. Μα ο Καρβούνης δε λογάριαζε τον πόνο κι αψηφούσε τα αίματα που τρέχαν στη γη. Μ’ όλη τη δύναμή του φώναξε:

-Φασίστες! Δολοφόνοι! Η Ελλάδα θα ζήσει ελεύθερη! Ζήτω το ΕΑΜ!

Ήταν τα τελευταία του λόγια κι  έπεσε νεκρός.

Στο Μονοδέντρι ένας απλός Σταυρός θυμίζει στους περαστικούς το δράμα των 118 πατριωτών ΕΑΜιτών. Ο λαός έκανε το θάνατό τους τραγούδι. Κι ο Ευρώτας με το σιγανό βούισμά του, που κυλάει ήσυχα-ήσυχα δίπλα απ’ τον κοινό τους τάφο, τραγουδάει κι αυτός τη δόξα και την άφθαστη παλικαριά των 118 μαρτύρων. 

Η θυσία αυτή των Σπαρτιατών όπως και κείνη των χιλιάδων ηρώων και μαρτύρων αγωνιστών της Εθνικής μας Αντίστασης μένει δεκάδες χρόνια ακόμη αδικαίωτη. Το μίσος των Βρεττάκηδων που παρέδιδαν στους Γερμανούς τους πατριώτες, όπως τους αδελφούς Τζιβανόπουλου, κυριάρχησε σ’ όλες τις μεταπελευθερωτικές κυβερνήσεις. Αυτούς οι Άγγλοι και Αμερικάνοι ιμπεριαλιστές θρόνιασαν στην εξουσία, για να τους υπαγορεύουν σήμερα την πολιτική της υποτέλειας. Για να κάνουν την Ελλάδα δικό τους προτεκτοράτο, έπρεπε να τσακιστούν οι πατριώτες και να κάτσουν στην εξουσία οι ανυπόληπτοι δωσίλογοι και προδότες. Να γιατί ακόμα και σήμερα το κίνημα της Εθνικής Αντίστασης βρίσκεται εκτός νόμου ενώ οι δωσίλογοι και απάτριδες που στελέχωσαν τον μεταπελευθερωτικό κρατικό μηχανισμό κυριαρχούν και τώρα και είναι αυτοί που αναγνωρίστηκαν σαν Εθνική Αντίσταση αν και είναι οι απανταχού της Ελλάδας Βρεττάκηδες.

Ν.Κ., ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ , Τετάρτη , 26 Νοέμβρη 1980.

                                                                                             Για την αντιγραφή

                                                                                            Σπάρτη 25-11-2024

                                                                                           Βαγγέλης Μητράκος