Με αφορμή την 6η Μαρτίου Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σχολικού Εκφοβισμού

Δεν ξέρω πότε ακριβώς ξεκίνησε. Ίσως από την πρώτη μέρα του σχολείου. Ίσως όταν κατάλαβαν ότι δεν ήμουν σαν αυτούς. Δεν μίλαγα πολύ, δεν έπαιζα τα ίδια παιχνίδια, δεν γελούσα με τα ίδια αστεία. Στην αρχή ήταν βλέμματα. Ψίθυροι που δεν άκουγα καθαρά, αλλά ήξερα ότι μιλούσαν για μένα. Μετά ήρθαν τα πρώτα «τυχαία» σπρωξίματα. Τα μικρά χαρτάκια με προσβολές στο θρανίο μου. Τα σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που δεν τόλμησα να απαντήσω.

Στην τάξη, ήμουν αόρατος. Οι δάσκαλοι ρωτούσαν, αλλά εγώ δίσταζα να σηκώσω το χέρι μου. Δεν ήθελα να τους δώσω άλλη αφορμή. Στα διαλείμματα, έμενα στις σκιές, κοντά στους τοίχους, μακριά από τις παρέες. Όταν ακουγόταν το κουδούνι, αναστέναζα με ανακούφιση. Μέχρι το επόμενο διάλειμμα. Μέχρι το τέλος της μέρας. Μετρούσα τις ώρες και τις ημέρες. Περίμενα πως και πω να έρθει το Σκ και οι γιορτές με ένα μόνο σκοπό: Να γυρίσω στο σπίτι μου ασφαλής…

Το βράδυ, στο σπίτι, η μαμά ρωτούσε:

– «Όλα καλά στο σχολείο;»

– «Ναι, όλα καλά», απαντούσα.

Γιατί να της πω την αλήθεια; Δεν θα άλλαζε κάτι. Θα στενοχωριόταν. Μπορεί να πήγαινε στο σχολείο. Και τότε θα γινόταν χειρότερα. Δεν ήθελα να μιλήσω σε κάποιον. Τρόμαζα στην ιδέα. Με απειλούσαν.

Δεν ξέρω γιατί το κάνουν. Ίσως για να νιώσουν δυνατοί. Ίσως για να αισθανθούν καλύτερα κοροϊδεύοντας τους άλλους; Έτσι έχουν μάθει; Ίσως για να μη νιώσουν μόνοι. Εγώ, όμως, νιώθω μόνος. Και φοβάμαι.

Ο σχολικός εκφοβισμός μέσα από την ψυχολογία

Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) είναι μια σκληρή πραγματικότητα για πολλά παιδιά. Δεν είναι απλώς ένα πείραγμα. Είναι μια συστημική, επαναλαμβανόμενη και σκόπιμη μορφή επιθετικής συμπεριφοράς που έχει στόχο να προκαλέσει σωματικό και ψυχολογικό πόνο. Είτε λεκτικός, είτε σωματικός είτε ψυχολογικός ή οποιασδήποτε άλλης μορφής, αφήνει βαθιά σημάδια, επηρεάζοντας την αυτοεκτίμηση, την ψυχική υγεία και τη γενικότερη εξέλιξη του παιδιού. 

Τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισμό συχνά δεν μιλούν. Φοβούνται αντίποινα, νιώθουν ντροπή ή πιστεύουν ότι δεν υπάρχει διέξοδος. Από την άλλη, τα παιδιά που εκφοβίζουν έχουν συχνά δικές τους ανασφάλειες ή δυσκολίες που τα οδηγούν στη βία.

Τι μπορούμε να κάνουμε;

• Να ακούμε προσεκτικά τα παιδιά. Αν αλλάζουν συμπεριφορά, γίνονται απότομα εσωστρεφή ή φοβισμένα, κάτι μπορεί να συμβαίνει.
• Να ενθαρρύνουμε το διάλογο. Τα παιδιά χρειάζονται ασφαλές περιβάλλον για να μιλήσουν χωρίς φόβο.
• Να συνεργαζόμαστε με το σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι σύμμαχοι στην πρόληψη και αντιμετώπιση του εκφοβισμού.
• Να δίνουμε το σωστό παράδειγμα. Αν θέλουμε τα παιδιά να μάθουν την ενσυναίσθηση, πρέπει να τη ζουν στην καθημερινότητά τους.

Ο εκφοβισμός δεν είναι ένα ατομικό πρόβλημα – είναι κοινωνικό. Και όλοι έχουμε ρόλο στην αντιμετώπισή του.

Αν το παιδί σας ή κάποιο παιδί που γνωρίζετε βιώνει εκφοβισμό, μην το αγνοείτε. Δώστε του χώρο, ακούστε το και δείξτε του ότι δεν είναι μόνο του. Γιατί κανένα παιδί δεν πρέπει να νιώθει μόνο του στον φόβο.

Παινέση Νικολέττα, Ψυχολόγος ΜSc