Το  Δημοτικό Συμβούλιο Σπάρτης ΟΜΟΦΩΝΑ αποφάσισε την ανέγερση του μνημείου προς τιμήν του ήρωα Σπαρτιάτη γιατρού Χρήστου Καρβούνη, ενός από τα 118 διαλεχτά παλληκάρια της πόλης, που εκτέλεσαν οι Γερμανοί Ναζιστές, κατακτητές της πατρίδας μας, στις 26 Νοεμβρίου 1943 στη θέση Μονοδένδρι. Η πράξη αυτή τιμά σύσσωμο το Δημοτικό Συμβούλιο, διότι με την τοποθέτηση σε περίοπτη θέση της προτομής του Χ. Καρβούνη, έργου του Σπαρτιάτη γλύπτη Δημοσθένη Τζανάκου, στο μαρμάρινο βάθρο με την αναγκαία ιστορικά τεκμηριωμένη επιγραφή, όπως επιβάλλεται, χωρίς αλλοιώσεις και αποσιωπήσεις, παραδίδει στην σπαρτιατική κοινωνία, σε όλη την Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο ένα σύγχρονο πρότυπο πατριωτισμού, ήθους, ανθρωπισμού, αντάξιο της Λεωνιδείου Ιστορίας της Σπάρτης. Έτσι άλλωστε έγινε και τότε, μετά την εκτέλεσή τους, όταν οι ραδιοφωνικοί σταθμοί των συμμαχικών χωρών, της Μέσης Ανατολής, ανήγγειλαν στα πέρατα του κόσμου την εκτέλεση από τους Γερμανούς Ναζί των 118 ηρώων.

Ο γιατρός Χ. Καρβούνης αρνείται την εξαίρεσή του από την εκτέλεση-λόγω του ότι ήταν γερμανομαθής- και, με το μεγαλείο της ψυχής του να απαστράπτει, προτείνει  να σωθεί, αντί γι’ αυτόν, ο μικρότερος από τα τέσσερα αδέλφια Τζιβανόπουλου, που ούτε αυτό έγινε αποδεκτό από τους Χιτλερικούς· ποιος να νιώσει εκείνη την έρμη μάνα τους-ως μια άλλη «Τρελή Μάνα» του Διονυσίου Σολωμού-που για πολύ καιρό, κάθε πρωί και βράδυ, έστρωνε και ξέστρωνε τα κρεβάτια των παιδιών της σαν να ήταν στη ζωή.

Αξίζει να παραθέσουμε την πιο αξιόπιστη ιστορική μαρτυρία, εκείνη του καθηγητή θεολόγου  στη Σπάρτη  (1939-1946, Κ.Α. Γλεντή, έκδ. Β΄, Αθήνα, 1979, σελ. 69), ο οποίος υπήρξε αυτήκοος μάρτυς του Γερμανού υπαξιωματικού και ακολούθου τού Γερμανού Φρούραρχου, που την ίδια μέρα της ταφής των 118, τούς αποκάλυψε, επειδή είχε μόνιμη διαμονή στο επιταγμένο δωμάτιο της κατοικίας του (του Κ.Α. Γλεντή): «“Μεγάλο πατριώτη το Δόκτορ. Χαρίζει ζωή του η Γερμανία είπε ο Τζένεραλ. Εκείνος νιξ. Ένα παιδάκι από 4 αδέλφια είπε, να ζήσει. Όχι είπε ο Γερμανός Αξιωματικός. Αυτό το γέρο, είπε Ντόκτορ. Ούτε αυτό, είπε ο Γερμανός. Έβρισε τότε τη Γερμανία και τους Γερμανούς ο Ντόκτορ και τότε τον θέρισαν στο πρόσωπο με τα πολυβόλα.” Αυτά τα λόγια παραφθαρμένα ακούσαμε με τη γυναίκα μου από το στόμα του Γερμανού, που τα συνόδευε με χειρονομίες για να καταλαβαίνουμε.».

Όλες οι διαθέσιμες ιστορικές πηγές είναι πολύ γνωστές και αποδεικνύουν ότι ο Χ. Καρβούνης ήταν  στέλεχος του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ), μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής  Λακωνίας του ΕΑΜ, και θα ήταν αδιανόητη προσβολή της ιστορικής μνήμης να μην αναγραφεί στο βάθρο. Άλλωστε η ελληνική κοινωνία και η ελληνική Πολιτεία, μετά το 1974 έκλεισε,  οριστικά και αμετάκλητα, την πόρτα στον διχασμό και την εμφυλιοπολεμική μισαλλοδοξία  του δικτατορικού καθεστώτος 1967-1974, που τόσο κακά προξένησε στην πατρίδα μας, με την αποκατάσταση των δημοκρατικών ελευθεριών  του Συντάγματος του 1975- και με συνθήκες ομαλού δημοκρατικού βίου πάνω από 50 χρόνια μέχρι σήμερα, από τα 204 της εθνεγερσίας του 1821-, επίσης με τον νόμο 1285/1982 «Για την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης του Ελληνικού Λαού εναντίον των στρατευμάτων Κατοχής 1941-1944» και τον νόμο 1863/1989 «Άρση των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου 1944-1949 [Εθνική Συμφιλίωση]».

 Άλλωστε  και στα αγάλματα της ηρωϊκής Σπαρτιάτισσας Ηρώς Κωνσταντοπούλου, που δολοφονήθηκε για την αντιστασιακή της δράση από τα αιμοσταγή τέρατα του Ναζισμού, στην Ηλιούπολη και στον Πειραιά, αναγράφεται και στα δύο ότι υπήρξε «Επονίτισα», δηλαδή μέλος της ΕΠΟΝ, νεολαίας του ΕΑΜ· και τιμά το Α΄ Δημοτικό Σχολείο της Σπάρτης η ονομασία του σε «Ηρώ Κωνσταντοπούλου».

Η ποίηση, η υψηλή τέχνη, δεν μπορεί παρά να είναι παρούσα σ’ αυτές της μεγάλες στιγμές :

«Θερμοπύλες»  του Κ.Π. Καβάφη

«Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες·
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία·
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.

Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε.»

Γιώργος Ν. Δερμάτης, Δρ Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Louvain-la-Neuve