ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΘ. ΓΚΟΥΖΟΥΛΗΣ

Μνήμη  των 118 Εθνομαρτύρων του Μονοδεντριού

Γράφει η Ιωάννα Τσάτσου στο ημερολόγιο που κρατούσε κατά τη διάρκεια της μαύρης κατοχής:

27 Νοέμβρη 1943 : (…) Χτύπησε το τηλέφωνο. Σήκωσα η ίδια το ακουστικό και άκουσα την είδηση:

«Στη Σπάρτη , στο Μονοδένδρι τουφέκισαν χτες οι Γερμανοί εκατόν δέκα εφτά , όλο τον ανθό της πόλης … Κάθε σπίτι κι ένας νεκρός . Όλη η Σπάρτη μοιρολογάει.

Αν είχε καεί ολόκληρη, θάταν λιγότερο το κακό.»

                                                          ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΑΤΣΟΥ “ΦΥΛΛΑ ΚΑΤΟΧΗΣ ” 

«Αν είχε καεί ολόκληρη , θάταν λιγότερο το κακό» !!! 

Η  σπαρακτική αυτή φράση  της Ιωάννας  Τσάτσου , αποτυπώνει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο το νόημα της εκτέλεσης των 118 Σπαρτιατών , από τους Ναζί κατακτητές , στο Μονοδέντρι , στις 26 Νοεμβρίου 1943 : Πίσω από την αριθμητική τραγικότητα  της Θυσίας , υπάρχει και η ποιοτική τραγικότητα , αυτή που , εύστοχα , η Ι. Τσάτσου αποκαλεί : «ανθό της πόλης» . Γιατί αυτοί οι 118 Σπαρτιάτες ήταν εκείνοι που με την πολιτική , ιδεολογική , εθνική , πνευματική , πολιτιστική , ψυχική , κοινωνική συγκρότησή τους , θα διαμόρφωναν διαφορετικά  - ΑΝ ζούσαν -  το μέλλον αυτού του τόπου και της Σπάρτης. 

 Δυστυχώς , όταν η Ελλάδα απελευθερώθηκε , το κενό των 118 Σπαρτιατών Ηρώων , το «αναπλήρωσαν» οι προδότες - δωσίλογοι – κουκουλοφόροι – συνεργάτες των κατακτητών , που τους κατέδωσαν μέσα από τους καταλόγους των προγραφών που είχαν συντάξει με οργάνωση και μεθοδικότητα. 

Τα αποτελέσματα γνωστά . Πληρώνονται  μέχρι ΚΑΙ σήμερα .

Η έκφραση  «ανθός της πόλης» της Ιωάννας Τσάτσου για τους 118 Εθνομάρτυρες του Μονοδεντριού βρίσκει το απόλυτο και κυριολεκτικό νόημά της  στο πρόσωπο του Γεωργίου Αθ. Γκουζούλη. 

Ο Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης γεννήθηκε στη Σπάρτη το 1912. Πατέρας του ήταν ο Αθανάσιος Γκουζούλης, πράκτωρ  υπερατλαντικών ταξιδίων για όλη τη Λακωνία και μητέρα του η Αθηνά Ρουσσόπούλου, από εξέχουσα οικογένεια της Σπάρτης. 

Το σπίτι όπου γεννήθηκε ο Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης  βρίσκεται    στην οδό Μενελάου, αρ. 86. Πρόκειται για ένα υπέροχο νεοκλασικό, το οποίο στολίζει έως ΚΑΙ σήμερα τη Σπάρτη και το οποίο  έλαβε ως προίκα η Αθηνά Ρουσσοπούλου. 

Ο Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης ήταν ο μικρότερος μεταξύ τεσσάρων αδελφών. Τα άλλα τρία αδέλφια του ήταν: η Παναγιώτα, ο Μανώλης και ο Βαγγέλης. Στο σπίτι το πατρικό έμεινε ο ανύπαντρος αδελφός του, ο Μανώλης, ο οποίος φρόντισε μέχρι τέλους τη μητέρα τους Αθηνά και , τέλος, το σπίτι περιήλθε στην, επίσης ανύπαντρη αδελφή του Παναγιώτα, η οποία έγινε μοναχή και μετέπειτα ηγουμένη της Μονής Παντανάσσης του Βυζαντινού Μυστρά, με το όνομα Πελαγία, ακολουθώντας τον δρόμο του μοναχισμού που είχε ανοίξει  η θεία της (αδελφή της μητέρας της) η Αγγελική-Αβερκία Ρουσοπούλου. Μετά τον θάνατό της η ηγουμένη Πελαγία άφησε το σπίτι αυτό, με διαθήκη, στη Μονή Παντανάσσης και στη φροντίδα της Μοναστικής Αδελφότητας.

Ο Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης υπήρξε μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες της προπολεμικής Σπάρτης. Ένας ενεργός πολίτης του καιρού του και φλογερός Σπαρτιάτης που είχε δοθεί, «ψυχή τε και σώματι», στο να υπηρετήσει   τον τόπο του  και τους συνανθρώπους του. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, πήρε το πτυχίο του στα 1940, αλλά  δεν πρόφτασε να δικηγορήσει, αφού προέκυψε ο πόλεμος, η κατοχή και η εκτέλεσή του, τελικά, στο Μονοδέντρι, στις 26 Νοεμβρίου 1943. Άλλωστε, μεγάλη του αγάπη υπήρξε η δημοσιογραφία, όχι ως επάγγελμα αλλά ως λειτούργημα και προσφορά στον τόπο, στην κοινωνία και στον Άνθρωπο. Συνεργάστηκε με πολλές τοπικές εφημερίδες και ιδιαίτερα με τα «ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΑ ΝΕΑ» του Γ.Δ. Τσιγκουράκου, των οποίων υπήρξε Διευθυντής για μια, περίπου, 10ετία. Επίσης, είχε τακτική συνεργασία, ως ανταποκριτής, με τις αθηναϊκές εφημερίδες «ΠΡΩΙΑ» και «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», προβάλλοντας πάντα, εκτός των ειδήσεων, τα τοπικά προβλήματα και τις ανάγκες της Λακωνίας και της Σπάρτης. Στις ανταποκρίσεις του αυτές, όποιο κι αν ήταν το περιεχόμενό τους, εύρισκε την ευκαιρία να μεταδίδει τα πανανθρώπινα μηνύματα της δημοκρατίας, της ειρήνης, της δικαιοσύνης και της αδελφοσύνης των ανθρώπων και των λαών. 

Ο Γ.Α. Γκουζούλης είχε αφιερώσει κάθε στιγμή της ζωής του για να πάει τον τόπο του ένα βήμα πιο μπροστά και ονειρευόταν ένα νέο κόσμο ισότητας και δικαιοσύνης, όπου οι άνθρωποι θα ζούσαν αδελφωμένοι, απολαμβάνοντας τα αγαθά της εργασίας και της ειρήνης. Με τη μόρφωσή του, τον αδαμάντινο χαρακτήρα του, την χριστιανική του ευσέβεια και την καθημερινή του δράση και προσφορά, ο Γ.Α. Γκουζούλης είχε καταξιωθεί στη συνείδηση της τοπικής κοινωνίας  και απολάμβανε την καθολική εκτίμηση και εμπιστοσύνη καθώς και την αμέριστη αγάπη των Σπαρτιατών, οι οποίοι έβλεπαν στο πρόσωπό του έναν μελλοντικό ηγέτη της πόλης, που θα την οδηγούσε στην πρόοδο, τον πολιτισμό και την ευημερία. Ο Γ.Α. Γκουζούλης υπήρξε μια μορφή, που γύρω της δημιουργήθηκαν ισχυροί προσωπικοί δεσμοί και πολιτικές-κοινωνικές-πνευματικές συνομιλίες, οι οποίες προσδιόριζαν, ανεξίτηλα, μια λαμπροφόρα ανατολή για το μέλλον αυτού του τόπου και της αγαπημένης του Σπάρτης. 

Όπως μαρτυρείται από τον αδελφό του Μανώλη, ο Γ.Α. Γκουζούλης σχεδίαζε την έκδοση ενός βιβλίου με τίτλο «Το βιβλίο της Χαράς», το οποίο όμως δεν πρόλαβε να εκδώσει. Σώθηκαν μόνο αποσπάσματα σε χειρόγραφα που βρίσκονται στα χέρια της οικογένειας, μέρος των οποίων δημοσίευσε σε αυτοέκδοση ο αδελφός του Μανώλης, στα 1993.

Ο Γ.Α. Γκουζούλης στρατεύθηκε και έλαβε μέρος στην εποποιία του «ΟΧΙ» και όταν  ήρθε η μαύρη καταχνιά της κατοχής και ακούστηκε το κάλεσμα του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) για τη συγκρότηση ενός εθνικού μετώπου απελευθέρωσης της χώρας, είναι σίγουρο, αν και δεν υπάρχουν καταγεγραμμένα αποδεικτικά στοιχεία, ότι ο Γ.Α. Γκουζούλης θα δήλωσε «παρών».   

Πολύ συχνά, ο Γ.Α. Γκουζούλης, ανέβαινε από την Σπάρτη στην Παντάνασσα, για να δει την αδελφή του μοναχή Πελαγία, αλλά και για να προσευχηθεί, μιας και ήταν ένας συνειδητός, γνήσιος χριστιανός. Εκεί γνώρισε τον Φώτη Κόντογλου, τον «μέγα Έλληνα», έναν   από τους κορυφαίους Έλληνες ζωγράφους-αγιογράφους και πνευματικούς δημιουργούς του 20ου αιώνα, με τον οποίο έγιναν στενοί φίλοι, κατά την περίοδο 1936-1940, τότε που ο Φ. Κόντογλου  είχε αναλάβει τη συντήρηση των αγιογραφιών του Βυζαντινού Μυστρά. Καρπός αυτής της βαθιάς φιλίας υπήρξε ένα πορτραίτο του Γ.Α. Γκουζούλη, το οποίο φιλοτέχνησε με μολύβι, εκ του φυσικού, ο Φ. Κόντογλου, με την ιδιόχειρη αφιέρωση «μικρόν ενθύμιον». Εκτός απ’ αυτό το πορτραίτο υπάρχει ένα ακόμα, κι αυτό με μολύβι, ανυπόγραφο, του οποίου η τεχνοτροπία παραπέμπει στον σημαντικό ζωγράφο-σκηνογράφο Γιάννη Τσαρούχη. Ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν στενός φίλος και μαθητής του Φώτη Κόντογλου και πιθανώς τον είχε επισκεφθεί στον Μυστρά, όπου και φιλοτέχνησε (;) το πορτραίτο αυτό του Γ. Α. Γκουζούλη.

Κι όμως, αυτός ο ανεξίκακος, ο ειρηνικός, ο πνευματικά συγκροτημένος και απόλυτα δοτικός Σπαρτιάτης, ο Γεώργιος Αθανασίου Γκουζούλης, βρέθηκε καταχωρημένος  στους μαύρους καταλόγους που συνέταξαν οι    δωσίλογοι σπαρτιάτες, συνεργάτες των γερμανών, με βάση τους οποίους έγιναν οι μαζικές συλλήψεις από τους γερμανούς και τους κουκουλοφόρους σπαρτιάτες συνεργάτες τους, κατά τις αποφράδες εκείνες νύχτες του φθινοπώρου του 1943, τέλη Οκτωβρίου-αρχές Νοεμβρίου.

Μαζί με δεκάδες άλλους πατριώτες βρέθηκε και ο Γ.Α. Γκουζούλης στις φυλακές της Τρίπολης , ωσότου, στις 26 Νοεμβρίου 1943, 118 Σπαρτιάτες κρατούμενοι φορτώθηκαν σε καμιόνια και μεταφέρθηκαν στην τοποθεσία Μονοδέντρι, μεταξύ Σπάρτης και Τρίπολης, και εκτελέστηκαν ως αντίποινα για το χτύπημα γερμανικής φάλαγγας, στο ίδιο σημείο, από τους αντάρτες. Μέσα στο καμιόνι του θανάτου ο Γ.Α. Γκουζούλης κατάλαβε ότι ερχόταν τον  τέλος και έγραψε πάνω στο πακέτο των τσιγάρων του την τελευταία του επιθυμία, να χτιστεί μια εκκλησία στον κήπο της αυλής του πατρικού του σπιτιού. Σημείωσε, επίσης, πάνω στην ταυτότητά του τη φράση: «Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν».

Κι ύστερα, εκεί στη λάκκα του Μονοδεντριού, ο Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης, μαζί με τους άλλους 117 Σπαρτιάτες αγωνιστές της Λευτεριάς, αντίκρισαν τα ναζιστικά πολυβόλα και τον θάνατο με το κεφάλι ψηλά.

Την επόμενη μέρα, όταν έφτασαν στη Σπάρτη τα σώματα των εκτελεσμένων 118 Σπαρτιατών, για να αναγνωριστούν και να ταφούν, βρέθηκε στην τσέπη του Γ.Α. Γκουζούλη η τελευταία του επιθυμία και η οικογένειά του, μαζί με τη μοναστική αδελφότητα της Παντάνασσας, μετά το 1950, έχτισαν πίσω  από το πατρικό του σπίτι, μιαν όμορφη εκκλησούλα, αφιερωμένη στην Παναγία την Ελεούσα, στην οποία τοποθέτησαν την εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, κειμήλιο της οικογένειας της μητέρας του, που την είχαν φέρει από τη Σμύρνη μετά την Μικρασιατική καταστροφή.

Το ναό της Παναγίας της Ελεούσας αγιογράφησε στα 1958 ο φημισμένος αγιογράφος της Σπάρτης  (με καταγωγή από την Σύρο) Ευάγγελος Μαυρικάκης.

Στον κήπο της Παναγίας της Ελεούσας, μέσα στις ανθισμένες μανόλιες, τα κρίνα, τα τριαντάφυλλα και τα γιασεμιά, τοποθετήθηκαν τα οστά του Εθνομάρτυρα Γεωργίου Αθ. Γκουζούλη, συντροφιά με εκείνα της θείας του, μοναχής Παντανάσσης, Αγγελικής- Αβερκίας Ρουσοπούλου.

Θα μπορούσαν να ειπωθούν και να γραφτούν πολλά για τον χαρακτήρα, την προσωπικότητα και την προσφορά του Γ.Α. Γκουζούλη. Είναι όμως καλύτερο να μιλήσουν γι’ αυτόν οι άνθρωπου που τον γνώρισαν, τον εκτίμησαν και τον αγάπησαν.

Έγραψαν και είπαν:

«…αυτά τα αρθράκια (σ.σ.του Γ.Α. Γκουζούλη) είναι γραμμένα με την καρδιά, και την καρδιά τίποτε δεν μπορεί να την φτάξη».

Φώτης Κόντογλου, 7-10-1936

«…ο δημοσιογράφος Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης…σεβάστηκε και εξύψωσε την δημοσιογραφίαν της Σπάρτης …» 

ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΑ ΝΕΑ,  12-12-1937

«…ο Γ.Α. Γκουζούλης , ένας γνήσιος δημοσιογράφος , επί 10 χρόνια στις τοπικές εφημερίδες της Σπάρτης ως αρχισυντάκτης και διευθυντής , είναι ο μόνος που δικαιούται να πη ότι προώθησε την εντόπια δημοσιογραφία». 

ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ, 23-6-1940

«…όσοι εγνώριζαν τον Γκουζούλη, … είχον κατανοήσει το ανυπέρβλητον ψυχικόν μεγαλείον του …» 

ΣΠΑΡΤΙΑΤΙΚΑ ΝΕΑ, 28-11-1954 

« …ένα Γιώργο Γκουζούλη που το πνεύμα του και η προς τα Θεία ευλάβεια, έκανε όλους εμάς να φαινόμαστε αμαρτωλοί μπροστά του». 

ΛΕΩΝΙΔΑΣ Π. ΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ, δημοσιολόγος ,  4-12-1978

«Εξαίρετος άνθρωπος ο Κόντογλου, δεν μπορούσε παρά να δείχνει φιλικά αισθήματα σε ανθρώπους με ιδανικά. Έτσι περιέβαλε με αγάπη και στοργή έναν νεαρό ανήσυχο δημοσιογράφο και φοιτητή της Νομικής, τον Γιώργο Γκουζούλη. Ο Γιώργος, αναθυμάται η Καλή , ερχόταν συχνά στην Παντάνασσα, για να βλέπει την αδελφή του, που ήταν τότε καλόγρια και σήμερα Γερόντισσα της Μονής. Και συναντιόταν τακτικά με τον Κόντογλου . Μια μέρα, εκεί που μιλούσαν στον ξενώνα του Μοναστηριού, ο Κόντογλου είπε ξαφνικά:

-Στάσου, Γιώργο, να σε ζωγραφίσω.

Έτσι ο μεγάλος ζωγράφος, ο αξεπέραστος αγιογράφος Κόντογλου, παρέδωσε στην ιστορία, τυπωμένη με το χέρι του, τη στοχαστική μορφή ενός ήρωος, που πίστευε στη Χριστιανική Θρησκεία και που δολοφονήθηκε γιατί ακριβώς αγαπούσε τη θρησκεία, την πατρίδα του και τη λευτεριά της. Ο Γιώργος Γκουζούλης έμελλε να είναι αργότερα, στα μαύρα χρόνια της κατοχής, ένας από τους διαλεχτούς Σπαρτιάτες, τους οποίους οι Γερμανοί σκότωσαν ομαδικά, στις 26 Νοεμβρίου 1943, στη θέση Μονοδέντρι της Λακωνίας».

ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΥΤΣΑΡΗ, Φιλόλογος-Λογοτέχνης, Περιοδικό «Παράδοση», Αύγουστος 1980

«…αναφορά στον αλησμόνητο πνευματικό μας αδελφό και ποδηγέτη, Γιώργο Γκουζούλη. Τον ωραίο, τον αγαπητό, τον άσπιλο και αμόλυντο …» 

30-11-1979

«… στην πάναγνη μορφή ενός μεγάλου δικού μας, του ανεπανάληπτου σοφού και καρτερικού κοσμοκαλόγερου, που έταξε την ψυχήν του  υπέρ των προβάτων … Στην αναπόληση της ιλαράς του μορφής, του σπάνιου ψυχικού του κάλλους και της ρωμαλέας πνευματικής του συγκροτήσεως …» 

24-11- 1981

«…ο Γιώργος Γκουζούλης υπήρξε ένα πρότυπο ανθρώπου με εκπλήσσουσα πνευματική καθαρότητα, με έντονα θρησκευτική χειραφέτηση, με απέραντο καλωσύνη…» 

5-12-1983

«…ο ευρυμαθέστατος δημοσιογράφος, ο σεμνός δάσκαλος, ο ανεπανάληπτος κύριος ενός σύντομου αλλά γόνιμου πνευματικού και κοινωνικού βίου. Ήταν παροιμιώδης η πίστις του στα γνήσια ανθρώπινα ιδανικά. Και φρόντιζε να την μεταλαμπαδεύει με φανατισμό και ασίγαστο πάθος, στον πυκνό κοινωνικό πνευματικό του περίγυρο».

25-1-1990

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΑΝΗΣ , Δ/ντής της εφημερίδος «Ταχυδρόμος» της Σπάρτης                                                                          

«Συμπληρώνονται φέτος (1993) πενήντα χρόνια , από τότε που έφυγε από κοντά μας ο Γιώργος Αθ. Γκουζούλης , με τραγικό τέλος , στα τριάντα ένα του χρόνια.

Ταλαντούχος δημοσιογράφος , εργαζόμενος συγχρόνως σε φιλανθρωπικό ίδρυμα και σπουδαστής. Με περιορισμένα οικονομικά μέσα . Πλούσιο όμως το συμπόσιον της πίστεως. Με μεγάλη επικοινωνία με όλους, όχι μόνο από τις εφημερίδες. Η Ηθική και Χριστιανική Πίστις ήταν γι’ αυτόν πράξη ζωής. Έκαμε δική του τη χαρά των χαιρόντων και απάλυνε τον πόνο των λυπημένων. 

Το κυριότερο βιβλίο του Γιώργου , «Το βιβλίο της Χαράς . Αυτού τα χειρόγραφα δεν τα βρήκαμε .  Από δύο άλλα όμως, την «Παναρμονία Χαράς» και την «Βίβλο Χαράς», που φαίνεται πως υπήρξαν η αρχική γραφή του «Βιβλίου της Χαράς» , προκύπτει η κεντρική ιδέα του «Βιβλίου της Χαράς» καθώς και το περιεχόμενό του ότι : 

Η Χαρά διακηρύσσεται και εκπορεύεται από τα Ιερά Κείμενα . Η αγνή , αληθινή Χαρά . Η Χριστιανική ! 

Αυτή η Χαρά αναδίδεται και από τα γραπτά του Γιώργου . 

ΜΑΝΩΛΗΣ ΓΚΟΥΖΟΥΛΗΣ, «Το Βιβλίον της Χαράς, Γ.Α. ΓΚΟΥΖΟΥΛΗ», 1993

 «…πάντες οι επισκέπται καρφώνουσι το βλέμμα των επ’ αυτής, χαιρόμενοι επί τη θέα της γλυκείας μορφής…»

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΟΥΚΛΙΖΑΣ, δημοσιογράφος, διευθυντής του περιοδικού «Ιστορία», αναφερόμενος σε φωτογραφία του Γιώργου, που ανάρτησε ο ίδιος στα γραφεία της εφημερίδος «Σπαρτιατικά  Νέα», της οποίας, μέχρι της στρατεύσεώς του, ο Γιώργος ήταν διευθυντής. 

«Τα ανωτέρω περί της μορφής, φυσικά, έχουν την αξίαν όσο ανταποκρίνονται προς τον άνθρωπον και τον χαρακτήρα του εικονιζομένου.» ( Μανώλης Γκουζούλης, 1993)

Ο Γεώργιος Αθ. Γκουζούλης υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα της Σπάρτης  και ο τραγικός χαμός του (όπως και ο χαμός ΟΛΩΝ των Εθνομαρτύρων) έχει, μεταξύ άλλων,  και μια σημειολογία: Δυστυχώς οι εκτελεστές των 118, ελέγχοντας, μετά των απανταχού της Ελλάδος ομοίων τους, το μετεμφυλιακό κράτος κατόρθωσαν, τουλάχιστον εδώ στη Σπάρτη, να μετατρέψουν την ατομική ευθύνη σε συλλογική, με αποτέλεσμα η Σπάρτη, για λόγους ενοχής, να αρνείται να αγκαλιάσει τη μνήμη των 118 και να τους τιμήσει ως γενέθλια πόλη, έτσι όπως αρμόζει στην Υπέρτατη Θυσία τους υπέρ Πατρίδος και Ελευθερίας.

Το γεγονός ότι χρειάστηκαν 31 ολόκληρα χρόνια για να θεσμοθετηθεί, το 1974, το Μνημόσυνό τους από τον δήμο Σπάρτης, επί Δημάρχου Γεωργίου Σαϊνοπούλου, όπως και το γεγονός ότι ο ευπατρίδης Γεώργιος Σαϊνόπουλος, που τόσα και τόσα του χρωστά η Σπάρτη, «τιμωρήθηκε» στις επόμενες εκλογές και δεν εξελέγη Δήμαρχος, φτάνουν για να καταδείξουν τις αιτίες υποβάθμισης και απαξίωσης της επετείου της Θυσίας των 118.

Όμως αυτό είναι κάτι που βαρύνει τη Σπάρτη και μόνον αυτήν, καθιστώντας την υπόλογη απέναντι στην Ιστορία.

Οι 118 Σπαρτιάτες Εθνομάρτυρες έπεσαν στο Μονοδέντρι, πιστοί στα ιδανικά και τα οράματα για μιαν άλλη, ελεύθερη Ελλάδα για μιαν άλλη, καλύτερη και δικαιότερη κοινωνία και πρέπει να αποτελούν (και αποτελούν) ισχυρό παράδειγμα για όλες τις γενιές των Ελλήνων, ώστε να στέκονται όρθιες και να προχωρούν αταλάντευτα στον δρόμο που χάραξαν εκείνοι με τη θυσία τους.  

«Εμείς μερτικό δε ζητήσαμε. Τίποτα. 

Μόνον θυμηθείτε το : 

αν η ελευθερία

δε βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας,

εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. 

Γεια σας»

Γιάννης Ρίτσος.

                                                                                    Σπάρτη 27-11-2025

                                                                                      Βαγγέλης Μητράκος