Προβλέποντας την επικινδυνότητα της βίαιης συμπεριφοράς

     Η πρόληψη της βίαιης και εγκληματικής συμπεριφοράς προϋποθέτει έγκυρη και έγκαιρη πρόβλεψη και θα έπρεπε να είναι το επίκεντρο αναφοράς σε κάθε       ποινική δίκη με συναφές αντικείμενο (φόνο, ληστεία, βιασμό κτλ ).

    Η Ψυχιατρική , η Δικαστική Ψυχολογία αλλά και η ψυχολογία εν γένει μελετούν την συμπεριφορά στα πλαίσια μιας πολύπλοκης αλληλεπίδρασης μεταξύ χαρακτηριστικών προσωπικότητας , γενετικής προδιάθεσης , βιοχημικών αντιδράσεων και περιβαλλοντικών παραγόντων (βιοψυχοκοινωνικό μοντέλο).

Στην συντριπτική τους πλειοψηφία τα άτομα με ψυχική ασθένεια δεν είναι επικίνδυνα και βίαια όπως δείχνουν οι ψυχιατρικές μελέτες (εκτός από τον παρανοειδή τύπο σχιζοφρένειας που αν συνδυαστεί με άλλους παράγοντες υπάρχει αυξημένη πιθανότητα για βιαιοπραγία ή αυτοκτονικές τάσεις σύμφωνα πάντα με τις επιστημονικές έρευνες )

Για να είναι έγκυρη και βάσιμη μια επιστημονική πρόβλεψη θα πρέπει να προκύπτει από τη συλλογή πολλών στοιχείων .

Ένας βασικός προγνωστικός παράγοντας είναι η βίαιη συμπεριφορά κατά το παρελθόν .

Η συμπεριφορά αντανακλά την προσωπικότητα και για να κατανοήσει ο ερευνητής τον δράστη θα πρέπει να αποστασιοποιηθεί συναισθηματικά από το έγκλημα ή την βίαιη συμπεριφορά ,δεν ταυτίζεται , υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην αποστασιοποίηση και την παρατηρητικότητα όσον αφορά στις λεπτομέρειες που έχουν να κάνουν με το έγκλημα ή την βίαιη πράξη.

Οι ερευνητές θα πρέπει ν’ αναγνωρίζουν τα μοτίβα συμπεριφοράς των δραστών όπως ο ιατροδικαστής διενεργεί την ιατροδικαστική εξέταση -αυτοψία έτσι και ο ερευνητής διενεργεί την αυτοψία συμπεριφοράς .

Πρέπει ο ερευνητής να είσαι σε θέση να αναπαραστήσει νοητικά την σκηνή του εγκλήματος ή της απόπειρας δολοφονίας ,του ξυλοδαρμού , της ληστείας ,του βιασμού να βιώσει τον φόβο, την αγωνία , τον τρόμο του θύματος να διαπιστώσει εάν κατάφερε ν΄ αντιδράσει στον πόνο που βίωσε και στον αντίποδα τα συναισθήματα και τις κινήσεις του δράστη .

Η διαδικασία αυτή μπορεί να αποκαλύψει την αιτία ή το κίνητρο του δράστη.

Για να κατανοήσεις τον «καλλιτέχνη» πρέπει να μελετήσεις την «τέχνη» του.

Ο τόπος εγκλήματος ή η βίαιη πράξη αντανακλά τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα του δράστη , το προφίλ του λειτουργεί αναδρομικά προς τα πίσω δηλαδή και μας παρέχει πληροφορίες για τον χαρακτήρα του και στοιχεία για το παρελθόν του .

Ας παραδεχτούμε σε αυτό το σημείο ότι ούτε για τον ίδιο μας τον εαυτό δεν μπορούμε να εγγυηθούμε σε κάποια στιγμή υπό ορισμένες συνθήκες και δεχόμενοι κάποια ερεθίσματα αποκλείεται να φερθούμε βίαια .

Το να υιοθετήσουμε την άποψη ότι όλοι είναι ‘’ εν δυνάμει ‘’ επικίνδυνοι και βίαιοι δεν συνεισφέρει τίποτα στην ανάλυση και κατανόηση του προς διερεύνηση ατόμου .

Σε μια εποχή που η οικονομική και η κοινωνική κρίση αυξάνει τον κίνδυνο βίαιων συμπεριφορών είναι επιτακτική η ανάγκη να βρούμε αποτελεσματικούς τρόπους πρόληψης και καταστολής αυτών συνεργαζόμενοι με τους αρμόδιους φορείς.

Λίλα Κακαλέτρη

Φιλόλογος με πιστοποιητικό στην Δικαστική ψυχολογία.