Τα όσα συμβαίνουν στον ΣΥΡΙΖΑ δεν αφορούν μόνο τα μέλη και  τους ψηφοφόρους του αλλά και όλους τους πολίτες, αφού η ύπαρξη των πολιτικών κομμάτων και η λειτουργία τους έχουν άμεση σχέση με την όλη ποιότητα της δημοκρατίας. 

Αν ο ΣΥΡΙΖΑ είχε τη δυνατότητα να επιλύσει  το πρόβλημα με εσωτερικές διεργασίες και με τη δημοκρατική λειτουργία των οργάνων του δεν θα υπήρχαν οι εξελίξεις διάσπασης και διάλυσης του κόμματος. Και αυτή η δυνατότητα  δεν  υπήρξε (και δεν  θα υπάρξει) λόγω  της διαβόητης «εκλογής από τη βάση»,  την οποία χρησιμοποιεί , ως επιχείρημα για τις επιλογές του, ο νέος αρχηγός  αλλά και οι συν αυτώ. 

Διότι εδώ μπαίνουν κρίσιμα ερωτήματα, που αφορούν, βεβαίως, ΟΛΑ τα αρχηγικού τύπου κόμματα: 

-Ποια θεωρείται  βάση ενός  κόμματος;  

-Είναι βάση ενός κόμματος εκείνος που πάει,  πληρώνει 2 ευρώ και ψηφίζει για αρχηγό; 

-Είναι ισότιμο μέλος του κόμματος ο οπαδός   του «δίφραγκου», με εκείνο το συνειδητό μέλος  που έχει καταγράψει  συνεχή, ενεργό συμμετοχή και προσφορά ανιδιοτελή σε ένα κόμμα;

-Είναι ισότιμο μέλος  ενός κόμματος ο κομματικός «φίλαθλος», που έρχεται από το «πουθενά», πληρώνει ένα 2ευρω, ψηφίζει και επιστρέφει στο «πουθενά», με εκείνον που έχει αφιερώσει τη ζωή του στη λειτουργία του κόμματος, που έχει «ματώσει» στην πολιτική αρένα;

Όταν, το 2021, γίνονταν οι εκλογές αρχηγού του ΠΑΣΟΚ από τη βάση, βρέθηκα σε μια παρέα με έναν φίλο,  αφοσιωμένο ΝΕΟΔΗΜΟΚΡΑΤΗ, ο οποίος μου λέει:

-Θα πάω αύριο με τον κουμπάρο μου, στις εκλογές του ΠΑΣΟΚ, να ψηφίσουμε τον… . Θέλεις να  ’ρθεις κι εσύ; Τι θα χάσουμε;  Ένα 3ευρω θα πληρώσουμε… όσο κάνει ένας καφές!!! Εμάς (τη ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ) μας συμφέρει να βγει ο… .

Το αληθινό αυτό περιστατικό, που σίγουρα δεν είναι το μοναδικό, περιγράφει ΤΙ, ακριβώς,  μπορεί να είναι ή  σε ΤΙ μπορεί να μετατραπεί  η περιβόητη «εκλογή από τη βάση». 

Η «εκλογή από την βάση», στα ελληνικά πολιτικά πράγματα, ήταν ένα, αμερικάνικου τύπου, εφεύρημα, του Γ. Α. Παπανδρέου, μετά την ανάληψη της προεδρίας του ΠΑΣΟΚ και την προδιαγεγραμμένη, τότε, ήττα στις εκλογές του 2004 και την εφάρμοσε, 2η φορά, και στην αντιπαράθεσή του με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ, μετά την ήττα του 2007.  

Οι υποψήφιοι αρχηγοί της ΝΔ, στη συνέχεια, είδαν ότι «καλόν είναι»  και εφάρμοσαν την ίδια πρακτική, το 2016,  εκλέγοντας αρχηγό τον Κυρ. Μητσοτάκη.

Από κοντά κι ο ΣΥΡΙΖΑ, μιμήθηκε τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, για να επανεκλέξει τον Αλ. Τσίπρα, το 2022. 

Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, το 2023, εκλέχθηκε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ και ο Στεφ. Κασελάκης .

Η «εκλογή από τη βάση», με τον τρόπο, τους όρους και τις προϋποθέσεις που γίνεται, είναι, μεν, ένα αρχηγικό τύπου εφεύρημα, φέρουν, όμως, ευθύνη και τα κόμματα και τα όργανα και τα στελέχη τους, που την αποδέχονται αδιαμαρτύρητα, αισθανόμενα αδύναμα να αρθρώσουν πολιτικό λόγο προς μια διαφορετική και ουσιαστική κατεύθυνση διαδικασίας εκλογής.

Με την εκλογή του τύπου «όποιος θέλει ας έρθει να ψηφίσει με ένα 2ευρω»  υπονομεύεται η ίδια η δημοκρατική διαδικασία και η ουσία της εκλογής από τη βάση και δημιουργείται ένα υπερ-όργανο, ο πρόεδρος του κόμματος, ένας παντοκράτορας ο οποίος ΔΕΝ μπορεί να αμφισβητηθεί ούτε καν από το κορυφαίο όργανο του κόμματος, το Συνέδριο. 

Οι αποφάσεις του υπερ-προέδρου μπορούν να συζητηθούν κριτικά μέσα στα όργανα του κόμματος ΑΛΛΑ ΔΕΝ μπορούν να ανατραπούν. Οπότε, ακυρώνεται, στην ουσία, ο εσωκομματικός διάλογος, που είναι η βασικότερη προϋπόθεση ύπαρξης και δημοκρατικής λειτουργίας κάθε κόμματος, και οι, εκάστοτε, διαφωνούντες με τον πρόεδρο έχουν τρεις  επιλογές:

-Να υποταγούν στον πρόεδρο.

-Να διαχωρίσουν τη θέση τους αποχωρώντας από το κόμμα.

-Να εγκαταλείψουν, γενικώς, την ενεργό κομματική δράση, να αποστρατευθούν  και να αδρανοποιηθούν πολιτικά.

Πέραν αυτών υπάρχει και μια άλλη βασική παράμετρος του θέματος:

Ένα όργανο ή μια θεσμοθετημένη διαδικασία που εκλέγει έναν πρόεδρο κόμματος θα πρέπει να έχει και τη δυνατότητα να ακούει τη λογοδοσία του, να τον  ελέγχει και, στην ανάγκη, να τον αλλάζει όταν συντρέχουν οι συνθήκες, δυνατότητα στην οποία ΔΕΝ μπορεί να ανταποκριθεί, εκ των πραγμάτων, μια τέτοιου είδους ανοιχτή διαδικασία «εκλογής από τη βάση», πράγμα που την καθιστά άκρως απολυταρχικού και αντιδημοκρατικού χαρακτήρα.  

Επομένως, η «εκλογή από τη βάση» με τον χαρακτήρα που έχει λάβει στη χώρα μας αποτελεί μοναδικό ΠΡΟΝΟΜΙΟ για τους εκάστοτε εκλεκτούς των αρχηγικού τύπου κομμάτων, πράγμα που εξηγεί τη λατρεία τους για την κατ’ επίφασιν, αυτήν, δημοκρατική διαδικασία εκλογής, που τους καθιστά παντοκράτορες, εξουδετερώνει κάθε εσωκομματική αντίρρηση και κριτική και που μόνο ΑΝ αποχωρήσουν εθελουσίως, μετά από σοβαρή ήττα σε εθνικές εκλογές, δίνεται η δυνατότητα στο κόμμα τους να τους αντικαταστήσει!!!

Η εκλογή από τη βάση θα είχε νόημα και ουσία και θα ήταν μια ξεκάθαρη και αναμφισβήτητη εσωκομματική δημοκρατική λειτουργία ΑΝ γινόταν από τα ενεργά μέλη του κόμματος, εκείνα που, σύμφωνα με ΟΛΑ τα κομματικά καταστατικά, συμμετέχουν στη διαμόρφωση της πολιτικής άποψης, των θέσεων, της στρατηγικής και της τακτικής του κόμματος, μετέχουν σε μια Οργάνωση Μελών, παίρνουν μέρος στις δραστηριότητές της και παρακολουθούν τις συνεδριάσεις της οργάνωσής τους αλλά και των άλλων οργανώσεων και οργάνων του κόμματος, μετέχουν στις εκλογές των οργάνων του κόμματος, απολαμβάνουν πλήρη πληροφόρηση για τη δράση του κόμματος σε όλα τα επίπεδα και σε όλο το εύρος των Οργανώσεων Μελών του,  εκφράζουν ελεύθερα  μέσα στο κόμμα τους αλλά και δημόσια την προσωπική τους πολιτική άποψη, θέτουν υποψηφιότητα για ορισμό ή εκλογή σε όλα τα δημόσια αξιώματα για τα οποία εκφράζει ενδιαφέρον το κόμμα τους, συμμετέχουν σε ανοιχτές ομάδες προβληματισμού και σε τάσεις που λειτουργούν βάσει του καταστατικού, παρεμβαίνουν σε όλες τις διεργασίες, συμμετέχοντας σε πρωτοβουλίες για τη συλλογική άσκηση δικαιωμάτων που προβλέπονται από το καταστατικό, αναλαμβάνουν από κοινού με άλλα μέλη, φίλους/ες του κόμματος και άλλους πολίτες, πολιτικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες και διαμορφώνουν συλλογικότητες συμμετέχοντας σ’αυτές, υποστηρίζουν, εφαρμόζουν και διαδίδουν τις θέσεις του κόμματος, συμμετέχουν στις κομματικές δραστηριότητες και συμβάλλουν στη διαμόρφωση της πολιτικής του κόμματός τους, καταβάλλουν τακτικά την οικονομική συνδρομή τους, υπερασπίζονται και προωθούν τις θέσεις και τις απόψεις του κόμματος κλπ, κλπ.

Διαφορετικά : 

«Αν στις εσωκομματικές εκλογές (…) επικρατεί χαλαρότητα, (…) ο κίνδυνος είναι, η διαδικασία να διολισθήσει σε ένα μηντιακό θέαμα, όπου επιβραβεύεται ο υποψήφιος με τους περισσότερους πόρους ή την εξυπνότερη επικοινωνία.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος (…) είναι (…) να αποδυναμωθούν οι δομές και οι μηχανισμοί ελέγχου των κομμάτων, τόσο πολύ, ώστε η επιλογή των ηγεσιών να γίνει κυριολεκτικά ένας διαγωνισμός αλεξιπτωτιστών, σελέμπριτι ή μεγαλο-επιχειρηματιών, ιδιαίτερα όσο σε αυτές τα κόμματα προσκαλούν τους κάθε λογής «φίλους», επιτείνοντας την χαλαρότητα και την α-πολιτικότητα της διαδικασίας. 

Το φαινόμενο Κασσελάκη θα πρέπει να προβληματίσει τους πάντες, μέσα αλλά κυρίως έξω από τον ΣΥΡΙΖΑ.»

* Άγγελος Χρυσόγελος αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο London Metropolitan University

Σπάρτη 28-11-2023

Βαγγέλης Μητράκος