Ένας  κατά συρροή δολοφόνος μπορεί να αφήσει ίχνη ενός ή και των δύο από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς:  Το  MO -modus operandi  είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη διάπραξη του εγκλήματος   και υπογραφή είναι αυτή που βοηθά στην εξυπηρέτηση των συναισθηματικών και ψυχολογικών αναγκών του εγκληματία, το προσωπικό σήμα ή αποτύπωμα του δράστη. Ενώ κάθε έγκλημα έχει MO, δεν έχουν όλα τα εγκλήματα υπογραφή.     

Μια χαρακτηριστική  περίπτωση  modus operandi και υπογραφής που συγκλόνισε την Ελλάδα και έχει καταγραφεί και στα  διεθνή μέσα είναι η υπόθεση του Αντώνη Δαγκλή.

Εθνική οδός Αθηνών – Λαμίας, 29 Οκτωβρίου 1995, κομμάτια της  ιερόδουλης Ελένης Παναγιωτοπούλου  βρίσκονται διάσπαρτα στην ευρύτερη περιοχή και συγκεκριμένα κοντά στα διόδια της Τραγάνας.  Ήταν 29 ετών. Ο δολοφόνος της Ελένης αφού πρώτα τη στραγγάλισε σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση , αφαίρεσε τα σπλάχνα και τις θηλές της, συνεχίζοντας με τον τεμαχισμό του πτώματός της με ένα πριόνι και ένα μαχαίρι . Στις 25 Δεκεμβρίου του 1995 , περαστικοί εντοπίζουν ένα νεκρό γυναικείο σώμα σ’ ένα αδιέξοδο στενό της οδού Ορφέως στον Βοτανικό . Ο δολοφόνος έχει ξαναχτυπήσει. Το θύμα είναι και πάλι γυναίκα· βρίσκεται ημίγυμνη, ενώ δίπλα της είναι πεταμένα τα ρούχα και η τσάντα με τα προσωπικά της αντικείμενα. Η εξακρίβωση γίνεται μετά από κάποιες ώρες. Το όνομά της, Αθηνά Λαζάρου. Ήταν 26 ετών. Σε αντίθεση με το πρώτο θύμα, εκείνη δεν είχε διαμελιστεί. Αιτία θανάτου, ο στραγγαλισμός. Και οι δύο είχαν συνευρεθεί ερωτικά με τον δράστη. Σε διάστημα δύο μηνών, συνολικά οκτώ γυναίκες είχαν δεχτεί επίθεση από τον  serial killer δολοφόνο Αντώνη Δαγκλή (τον Αντεροβγάλτη των Ιερόδουλων) που πήγαινε σαν πελάτης.   Όσες είχαν γλιτώσει  θα  σπεύσουν στα αστυνομικά τμήματα και περιγράφουν έναν άντρα που κυκλοφορούσε στην Αθήνα με ένα άσπρο Volkswagen - βάν και  προσπαθούσε να τις στραγγαλίσει. Τον περιγράφουν με κάθε λεπτομέρεια: Νεαρός άνδρας με μελαχρινά σγουρά μαλλιά και καφέ μάτια. Τους δείχνουν φωτογραφίες σεσημασμένων στην ασφάλεια και τον αναγνωρίζουν…. !  Ο Δαγκλής οδηγούσε ένα λευκό φορτηγάκι και από εκεί ξεκίνησε να ξετυλίγεται το κουβάρι της δράσης του από τις Αρχές. Συνελήφθη στις 21 Ιανουαρίου του 1996 για την απαγωγή και τον βιασμό μιας Αγγλίδας τουρίστριας, της Ανν Χάμσον. Όταν την απήγαγε, την ανάγκασε να του κάνει στοματικό έρωτα και στη συνέχεια θα την δολοφονούσε, καθώς θεωρούσε πως ήταν ιερόδουλη. Εκείνη όμως του είπε πως κάνει πορνεία προσωρινά για να μπορέσει να εξασφαλίσει χρήματα ώστε να αγοράσει εισιτήριο επιστροφής για την πατρίδα της . Ο Δαγκλής την πίστεψε και την ελευθέρωσε.   Δεν είχε προλάβει να σκοτώσει άλλη κοπέλα, στο διάστημα που μεσολάβησε από το δεύτερο του έγκλημα έως τη σύλληψή του, αλλά ομολόγησε πως είχε διαπράξει άλλη μία δολοφονία τον Οκτώβριο του 1992. 

Θύμα του ήταν μια ιερόδουλη, τα στοιχεία της οποίας δεν βρέθηκαν ποτέ. Η δολοφονία ήταν σχεδόν ίδια με τις άλλες δύο. Ο δράστης ανέφερε πως στραγγάλισε την κοπέλα, κατά τη διάρκεια της ερωτικής επαφής τους και στη συνέχεια την τεμάχισε και σκόρπισε τα κομμάτια σε διάφορα σημεία της Αθήνας.

 Μέσα στο φορτηγό βρέθηκε ένα στρώμα από αφρολέξ, που χρησιμοποιούσε για τις συνευρέσεις με τις κοπέλες πριν τις δολοφονήσει. Βρήκαν ακόμη ένα κουτί με εργαλεία και ένα χειροποίητο σταυρό, που ανήκε στο πρώτο θύμα .Σε όλες τις περιπτώσεις ο δράστης κατέληγε να τους παίρνει τα χρήματα που είχαν πάνω τους, δηλαδή τις εισπράξεις της ημέρας. Τα στοιχεία ήταν αρκετά για τους αστυνομικούς, αλλά η ομολογία τεκμηρίωσε την υπόθεση. 

 Γεννήθηκε  το 1974  στην Κοκκινιά της Νίκαιας   μεγάλωσε σε μία οικογένεια με πολλές στερήσεις, όμως εκείνο που σημάδεψε ανεξίτηλα τη ζωή του ήταν η βία την οποία ασκούσε ο πατέρας του, σε εκείνον, στον αδελφό του και στην μητέρα του. Η κακοποίηση σταμάτησε όταν ο Αντώνης ήταν 12 ετών, όχι γιατί ο πατέρας του συμμορφώθηκε, αλλά γιατί έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας στην οικογένεια μόνο χρέη . Τα οικονομικά προβλήματα της οικογένειας ανάγκασαν τον νεαρό να εγκαταλείψει το σχολείο και να εργαστεί ως οδηγός σε μια εταιρία… 

 Το μίσος στις ιερόδουλες προέκυψε όταν η μητέρα του αναγκάστηκε να πιάσει δουλειά σε ένα κακόφημο μπαρ, γεγονός που όπως αποδείχτηκε αργότερα, τον στιγμάτισε   σε συνδυασμό με την κακοποίηση που είχε υποστεί από τον πατέρα του και τις οικονομικές στερήσεις που τον ανάγκασαν να διακόψει το σχολείο και να πιάσει δουλειά . Ο Δαγκλής έμαθε για τη δουλειά της μητέρας του από ένα γείτονα και έσπευσε να επιβεβαιώσει την πληροφορία, με αποτέλεσμα να τη δει με τα ίδια του τα μάτια, την ώρα της ερωτικής επαφής με ένα «πελάτη». Η εικόνα του δημιούργησε αποστροφή, το έβαλε στα πόδια και πήγε στο ξενοδοχείο όπου έμενε, καθώς το σπίτι τους είχε κατασχεθεί. Η μητέρα του τον ακολούθησε και μάταια προσπάθησε να τον πείσει ότι δεν είχε άλλη επιλογή. 

Το 1989 συνελήφθη  με μια παρέα στο Ζάππειο γιατί είχε απειλήσει με μαχαίρι,  τελικά αφέθηκε ελεύθερος και στα 16 του συνελήφθη για αποπλάνηση ανήλικης. Καταδικάστηκε με ποινή 6 μηνών που την εξέτισε σε αναμορφωτήριο.  

Κάθε σκηνή  εγκλήματος  όπως είδαμε πιο πάνω  αφηγείται μια ιστορία όπως και οι περισσότερες ιστορίες έτσι και οι σκηνές εγκλήματος  έχουν χαρακτήρες  μια πλοκή , μια αρχή μια μέση και ελπίζουμε και ένα συμπέρασμα . Ωστόσο σε αντίθεση με τους  συγγραφείς  που οδηγούν τους αναγνώστες σ’ ένα προκαθορισμένο τέλος,  η λύση ενός φόνου   θα εξαρτηθεί από τη διορατικότητα ,την έρευνα, την ανάλυση όλων των  στοιχείων και την κατάρτιση των ερευνητών. Οι ικανότητες των ερευνητών να αναλύουν τον τόπο του εγκλήματος για να καθορίσουν τι , πώς, ποιος   και  πώς  αυτός ξεδιπλώνεται μπροστά  τους, με σκοπό την ικανοποιητική κατάληξη  που δεν είναι άλλη από την σύλληψη του δράστη και την απονομή δικαιοσύνης . Υπάρχουν  3  πιθανές εκδηλώσεις συμπεριφοράς  του παραβάτη σε κάθε σκηνή εγκλήματος το modus operandi ο τρόπος δράσης του δηλαδή  , η υπογραφή του αν υπάρχει και η σκηνοθεσία- στημένη σκηνή εγκλήματος με σκοπό τον αποπροσανατολισμό των Αρχών  αν υπάρχει .  

To modus operandi   αναφέρεται στη μέθοδο ή τη διαδικασία που χρησιμοποιεί ένας εγκληματίας για   να  διαπράξει ένα έγκλημα. Προέρχεται από τη λατινική φράση που σημαίνει «τρόπος λειτουργίας». Βασικά, όλοι οι εγκληματίες έχουν μια μέθοδο λειτουργίας που περιλαμβάνει τις συνήθειες, τις τεχνικές και τυχόν ιδιαιτερότητες συμπεριφοράς. Η μέθοδος μπορεί να παραμείνει ίδια, αλλά συχνά αλλάζει με την πάροδο του χρόνου καθώς ο εγκληματίας γίνεται πιο επιδέξιος όταν αποκτά εμπειρία και αυτοπεποίθηση που απορρέει από την μη σύλληψη του  στη διάπραξη ενός συγκεκριμένου εγκλήματος . Το MO σε μια υπόθεση ανθρωποκτονίας, θα αναφερόταν στην ιατροδικαστική ανάλυση του τόπου  εγκλήματος. O τρόπος δράσης του εγκληματία χαρακτηρίζεται από μια συμπεριφορά  δυναμική , η συμπεριφορά  δηλαδή μιας διαδικασίας  να μεταβάλλεται  συνεχώς κάτω από ορισμένες συνθήκες . Όταν ένας εγκληματίας αρχίζει να διαπράττει εγκλήματα, αν κάτι δεν πάει καλά, πρέπει να τελειοποιήσει το M.O.  Πρέπει να το κάνει όλο και καλύτερα… Γι' αυτό  δεν πρέπει να συνδέουμε τις υποθέσεις μεταξύ τους αυστηρά και μόνο  με τον τρόπο λειτουργίας (ΜΟ) πρέπει να είναι συνδυασμός πραγμάτων. 

  Το Μodus Operandi  του Αντώνη Δαγκλή βάσει των όσων γνωρίζουμε από τα δημοσιεύματα της εποχής που προανέφερα:

1. Ο τόπος που προσεγγίζει ο δράστης τα θύματα του στην προκειμένη περίπτωση είναι οι πιάτσες των ιερόδουλων σε συγκεκριμένα σημεία της Αθήνας που εμφανιζόταν ως πελάτης  .

2. Χρησιμοποιεί το λευκό φορτηγάκι και ως μέσο διαφυγής και κάλυψης  το οποίο μέσα περιέχει το στρώμα αφρολέξ για τις ερωτικές συνευρέσεις και τη διάπραξη του εγκλήματος .

3. Η ώρα της επίθεσης είναι αργά την νύχτα και σε απόμερα σημεία . 

4. Η μέθοδος και ο τρόπος διάπραξης του εγκλήματος είναι ο στραγγαλισμός με τα χέρια   - ασφυξία . Ο στραγγαλισμός με τα χέρια είναι πολύ προσωπικός  του δίνει δύναμη , έλεγχο του άρεσε  να  βλέπει τα θύματα  να υποφέρουν καθώς ξεψυχούν.

Η υπογραφή του δράστη είναι το μοτίβο συμπεριφοράς που βοηθάει τον δράστη να εξυπηρετήσει τις  συναισθηματικές ή ψυχολογικές του ανάγκες . Είναι μια τελετουργία που θέλει να ακολουθήσει, κάτι που γίνεται χωρίς να είναι απαραίτητο για την διάπραξη του εγκλήματος . Είναι μοναδική και στατική συνήθως δεν αλλάζει με την πάροδο του χρόνου κι αν μεταβληθεί θα είναι σε πολύ μικρό βαθμό.  Μέσω της υπογραφής   ο δολοφόνος  εκφράζει πραγματικά τον εαυτό του. Ωστόσο, υπάρχει μια πρόκληση με την υπογραφή . Μπορείς να την εντοπίσεις  μόνο όταν αρχίσει να εμφανίζεται σε επαναλαμβανόμενα εγκλήματα. Δεν μπορείς να κοιτάξεις μια μεμονωμένη υπόθεση  και να πεις: «Α, αυτή ήταν η υπογραφή». Ας πούμε ότι το θύμα είναι τοποθετημένο σε μια συγκεκριμένη στάση  - αυτό μπορεί να καταλήξει να είναι η υπογραφή, αλλά θα πρέπει να έχεις να το συγκρίνεις  με άλλη υπόθεση με παρόμοια ή ίδια χαρακτηριστικά   αργότερα. . .

 Υπογραφή του Αντώνη Δαγκλή :

1. Η υπερβολική άσκηση βίας στα θύματα με τον τεμαχισμό τους και τον διασκορπισμό των μελών τους. Τα θύματα είχαν ήδη πεθάνει από στραγγαλισμό οπότε η περαιτέρω άσκηση βίας είναι περιττή  , το λεγόμενο στην Δικαστική Ψυχολογία ‘’Overkill” περισσότεροι τραυματισμοί και εκτεταμένοι από όσοι απαιτούνται για την θανάτωση του θύματος.  Aυτό   το μοτίβο τραυματισμού μας δίνει πληροφορίες  για το προφίλ του δράστη και τη σχέση του με τα θύματα.  Ο  δολοφόνος εξέφραζε το μίσος που ένιωθε για τις ιερόδουλες μέσα από τον τεμαχισμό των θυμάτων  .  Στο πρόσωπο τους έβλεπε την μητέρα του . 

2. Συγκεκριμένος τύπος στοχευμένου θύματος  είναι οι ιερόδουλες και γενικά σε νεαρή ηλικία .

3.  Συγκεκριμένος τύπος όπλου για τον διαμελισμό των θυμάτων χρησιμοποιήθηκε ένα πριόνι και ένα μαχαίρι .

Όσον αφορά στο  χειροποίητο σταυρό που άνηκε στο πρώτο θύμα, αν και προέκυψε εκ των υστέρων ότι αυτό ήταν το δεύτερο του θύμα ,  θα μπορούσε να ανήκει στην υπογραφή του δράστη με την έννοια του προσωπικού αντικειμένου που αφαιρέθηκε από το θύμα για να αναβιώνει τη στιγμή του φόνου  όμως από τα δημοσιεύματα της εποχής  δεν γνωρίζουμε εάν είχαν βρεθεί αντικείμενα και των άλλων θυμάτων για να συμπεράνουμε κάτι τέτοιο. Είναι ένα μεμονωμένο αντικείμενο  από το ένα θύμα .Όποτε μπορεί απλά συμπτωματικά να έπεσε ο σταυρός κατά τη διάρκεια του φόνου ή να τον έβγαλε ο ίδιος ο δράστης .  Βρέθηκε μέσα σε ένα κουτί με εργαλεία που είχε στο αυτοκίνητο  .  Το  γεγονός  ότι έκλεβε τις εισπράξεις  από όλες τις ιερόδουλες αυτό ανήκει στο κίνητρο  άρα έχουμε και  οικονομικό κίνητρο το παράνομο κέρδος πέραν από το σεξουαλικό και τον φόνο που είναι το βασικό κίνητρο .

Καταδικάστηκε σε 13 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για τρεις δολοφονίες γυναικών, έξι απόπειρες ανθρωποκτονιών, δέκα ληστείες, βιασμούς και προσβολή μνήμης νεκρού.

Συνοψίζοντας  το Modus operandi είναι αυτό που πρέπει να κάνει ο δράστης για να διαπράξει το έγκλημα. Είναι σημαντικό ότι το MO είναι  συμπεριφορά που κανείς μαθαίνει και  υπόκειται σε αλλαγές. Ένας κατά συρροή δολοφόνος ή κατά συρροή παραβάτης  θα αλλάξει και θα βελτιώσει το MO του για να ανταποκριθεί στις νέες συνθήκες ή για να ενσωματώσει νέες δεξιότητες και πληροφορίες. Η υπογραφή, από την άλλη, δεν απαιτείται για τη διάπραξη του εγκλήματος. Αντίθετα, εξυπηρετεί τις συναισθηματικές ή ψυχολογικές ανάγκες του δράστη. Η υπογραφή προέρχεται από την ψυχή του δράστη και αντικατοπτρίζει μια βαθιά  ανάγκη που έχει ο δολοφόνος για τα θύματά του που ξετυλίγεται στη φαντασία του  . Οι φαντασιώσεις αναπτύσσονται αργά, αυξάνονται με την πάροδο του χρόνου και μπορεί να ξεκινήσουν με το βασανισμό ζώων κατά την παιδική ηλικία.  Ο βασικός πυρήνας της υπογραφής, όταν υπάρχει, είναι ότι είναι πάντα η ίδια δεν αλλάζει  γιατί αναδύεται από τις φαντασιώσεις ενός δράστη που εξελίχθηκαν  πολύ πριν σκοτώσει το πρώτο του θύμα. Η υπογραφή μπορεί όπως είδαμε  να περιλαμβάνει και  ακρωτηριασμό ή τεμαχισμό του σώματος του θύματος.  Άρα το modus operandi αναφέρεται στον τρόπο διάπραξης του εγκλήματος και η υπογραφή τι είναι πέρα από  αυτό που χρειάζεται για την διάπραξη εγκλήματος όλες οι επιπλέον κινήσεις που δεν είναι απαραίτητες και τον θέτουν σε κίνδυνο να συλληφθεί όσο περισσότερο μένει στην σκηνή του εγκλήματος  . . .  Είναι το ρίσκο που παίρνει λόγω των παράλογων- εμμονικών και παρεισφρητικών σκέψεων που έρχονται  στο μυαλό του και πρέπει να βρουν χώρο να εκφραστούν.  Ενώ  το καλύτερο που έχει να κάνει είναι ν’ αποχωρήσει από τον τόπο του εγκλήματος εφόσον είναι σε εξωτερικό χώρο και δεν γνωρίζει  τα θύματα του από πριν   και να απομακρυνθεί από το πτώμα όσο πιο γρήγορα γίνεται και είναι ακριβώς εκείνη η στιγμή που όποιος μπει ανάμεσα σε εκείνον και στο θύμα ή στα θύματα   γίνεται αυτομάτως βασικός ύποπτος πριν από τον πραγματικό δολοφόνο ….  

«Το κακό είναι πάντα μη-θεαματικό και πάντα ανθρώπινο. Μοιράζεται το κρεβάτι μας και τρώει στο τραπέζι μας.»

Wystan Hugh Auden

Λίλα Κακαλέτρη 

Φιλόλογος με πιστοποιητικό στη Δικαστική Ψυχολογία