Η Παναγία η Μυρτιδιώτισσα είναι μία από τις πιο αγαπητές εικόνες της Παναγίας μας κι έχει ιδιαίτερη σημασία για τους κατοίκους του νησιού των Κυθήρων. Πρόκειται για μία πολύ παλιά εικόνα – σύμφωνα με κάποιους ειδικούς χρονολογείται στον 1ο Αιώνα μΧ κι έχει ιστορηθεί από τον Ευαγγελιστή Λουκά – η οποία βρίσκεται για κυριολεκτικά εκατοντάδες χρόνια στα Κύθηρα κι έχει συνδεθεί με ιδιαίτερους δεσμούς με τους κατοίκους της. Ας δούμε λοιπόν την μοναδική ιστορία της.

Η θαυμαστή εύρεση της εικόνας

Η εν λόγω εικόνα έφθασε στα Κύθηρα με τρόπο θαυμαστό. Συγκεκριμένα, ένας βοσκός λέγεται ότι την βρήκε μέσα στη θάλασσα. Η περιοχή στην οποία βρέθηκε η εικόνα είχε πάρα πολλές μυρτιές και ήταν γνωστή ως Μυρτιδιά. Επειδή λοιπόν η εικόνα βρέθηκε σε κείνη την περιοχή, έγινε γνωστή σαν Παναγία η Μυρτιδιώτισσα. Σύμφωνα με γραπτές και προφορικές μαρτυρίες, όταν βρέθηκε η εικόνα τα χρώματα της ήταν πολύ έντονα και μπορούσε κανείς να διακρίνει πολλές μικρές λεπτομέρειες στην μορφή της Θεοτόκου και του Θείου βρέφους που απεικονίζονται σε αυτή. Με τον καιρό όμως τα χρώματα άρχισαν να «μαυρίζουν» και οι έντονες λεπτομέρειες που κάποτε έβλεπαν οι προσκυνητές της, χάθηκαν.

Η φύλαξη της εικόνας

Ο βοσκός που βρήκε την εικόνα έφτιαξε κοντά στο σημείο της εύρεσης ένα μικρό εκκλησάκι στο οποίο και φυλούσε την εικόνα. Μετά τον θάνατο του βοσκού, ένας μοναχός ονόματι Λεόντιος, επέκτεινε το εκκλησάκι κι έχτισε και μερικά κελιά για τους προσκυνητές, τα οποία όμως σύντομα αποδείχθηκα ανεπαρκή καθώς στη περιοχή συνέρρεαν συνέχεια όλο και περισσότεροι πιστοί.  Το 1841, ο Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος ξεκίνησε την ανέγερση ενός μεγάλου ναού στον χώρο, η οποία και ολοκληρώθηκε 16 χρόνια μετά.

Η ολόχρυση επένδυση της εικόνας

Οι φτωχοί κάτοικοι των Κυθήρων αγαπούσαν τόσο πολύ την εικόνα, που μάζεψαν χρήματα και ανέθεσαν στον καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη από την Κρήτη να φιλοτεχνήσει μία χρυσή επένδυση για την εικόνα, στην οποία και τοποθετήθηκε το 1837. Η εν λόγω επένδυση είναι μοναδικής καλλιτεχνική ομορφιάς και αξίας. Πάνω της απεικονίζονται τρία θαύματα: το πρώτο είναι αυτό της εύρεσης της εικόνας από τον Βοσκό, το δεύτερο είναι η θεραπεία ενός παράλυτου και το τρίτο είναι η διάσωση του Φρουρίου του νησιού από μία μεγάλη καταιγίδα με πολλούς κεραυνούς. Το συμβάν αυτό έλαβε χώρα το 1829. Αυτό όμως που είναι πραγματικά μοναδικό όσον αφορά την εν λόγω επένδυση, είναι ένα κόσμημα με το σχήμα της ημισελήνου, το οποίο συνοδεύεται από την επιγραφή ««Εις αιωνίαν ανάμνησιν του τελεσθέντος θαύματος της λύσεως της ανομβρίας».

Ο Μουσουλμάνος και το θαύμα της λύσης της ανομβρίας

Λέγεται ότι κάποτε κατά την Τουρκοκρατία στο νησί επικρατούσε μεγάλη ανομβρία και ξηρασία, κάτι που φυσικά δημιουργούσε μεγάλη ανησυχία στους κατοίκους του. Μια μέρα κατά την διάρκεια αυτής της ανομβρίας, ένας πλούσιος Μουσουλμάνος ευγενής με έδρα την Κρήτη έτυχε να βρίσκεται στο νησί και είδε μεγάλη κινητικότητα έξω από τον Καθεδρικό ναό σου νησιού. Όταν ρώτησε να μάθει τι γίνεται, του απάντησαν ότι έχουν φέρει την εικόνα της Παναγίας Μυρτιδιώτισσας από την εκκλησίτσα της για να κάνουν λιτανεία ώστε να πέσει βροχή και να σωθεί το νησί από την λειψυδρία.

Όταν το άκουσε αυτό ο Μουσουλμάνος παρατήρησε τον καταγάλανο ουρανό και τον ήλιο που έκαιγε κι έβαλε τα γέλια λέγοντας πως αν πέσει έστω και μια σταγόνα βροχής, θα έκανε δώρο στην εικόνα της Παναγίας το πανάκριβο κόσμημα του, το οποίο είχε τη μορφή της ημισελήνου. Μετά την λιτανεία «άνοιξαν οι ουρανοί» στο νησί και ξέσπασε μία πολύ ισχυρή βροχή. Ο Μουσουλμάνος έμεινε έκπληκτος και τίμησε την υπόσχεση του. Το κόσμημα που δώρισε παραμένει μέχρι και σήμερα στην εικόνα αφού έγινε μέρος της χρυσής επένδυσης της.

Δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς συνέβη αυτή η ιστορία, ωστόσο μπορούμε να συμπεράνουμε ότι συνέβη πριν το 1837 που ολοκληρώθηκε η δημιουργία της χρυσής επένδυσης της εικόνας.