του Τάσου Δασοπουλου

Την επιδείνωση της ήδη εγκατεστημένης κρίσης της Ε.Ε., με τη Γερμανία και τη Γαλλία να έχουν μπει σε μια περίοδο πολιτικοοικονομικής αστάθειας, και την οικονομική επιβράδυνση, που μεγαλώνει, έρχεται να επιταχύνει η ανάληψη της προεδρίας των ΗΠΑ από τον Ντόναλντ Τραμπ σε έναν μήνα από τώρα.

Η δεύτερη "εποχή Τραμπ", αν ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ πραγματοποιήσει τις κινήσεις που έχει προαναγγείλει, επιβάλλοντας δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα, ανακατεύοντας ξανά την τράπουλα με το ΝΑΤΟ, πιέζοντας την υπερχρεωμένη Ευρώπη, θα κορυφώσει τόσο άμεσα όσο και μεσοπρόθεσμα την εξελισσόμενη κρίση. Η ένταση ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού θα απειλήσει την αναζωπύρωση πληθωριστικών πιέσεων, τη μείωση των εξαγωγών (του τουρισμού συμπεριλαμβανομένου) και θα πιέσει για δύσκολες αποφάσεις σε ό,τι αφορά τις επενδύσεις και την κοινή άμυνα μιας Ευρώπης που πάσχει σήμερα και από έλλειψη ηγετικής ομάδας.

Όλοι αυτοί οι τομείς είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι για την Ελλάδα. Ως γνωστόν, η χώρα μας ήδη πληρώνει πολύ ακριβότερα από την υπόλοιπη Ευρώπη τα ενεργειακά προϊόντα, αφού υπάγεται στην τιμολόγηση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου με τα δεδομένα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι συναλλαγές της ενέργειας εκκαθαρίζονται σε δολάρια και το ευρώ δείχνει να χάνει τη δύναμή του, από την εκλογή ακόμη του Ντόναλντ Τραμπ, αρχές Νοεμβρίου. Η συνέχιση της διολίσθησης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος είναι πιθανό να αυξήσει τις πραγματικές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, ακόμη και αν οι διεθνείς τιμές είναι σταθερές. Η συνέχεια θα είναι ένα σπιράλ ανατιμήσεων, που θα περάσει και στα τρόφιμα και τα είδη καθημερινής κατανάλωσης, το οποίο μπορεί να είναι ανάλογο –αν όχι ίδιο– με αυτό του 2022. 

Χωρίς γαλλογερμανικό άξονα 

Η επίδραση της προεδρίας Τραμπ αναμένεται να είναι ακόμη βαρύτερη, γιατί θα συμβαδίσει με τη διάλυση του γαλλογερμανικού άξονα, που είναι ήδη τετελεσμένη, με τις δύο μεγαλύτερες ευρωπαϊκές οικονομίες, της Γερμανίας και της Γαλλίας, να έχουν μπει σε μια πολιτικοοικονομική κρίση που είναι άγνωστο πόσο θα διαρκέσει. Σε μια τόσο κρίσιμη καμπή, η Ευρώπη αναζητεί κατεύθυνση χωρίς την άτυπη "ηγεσία" της, ενώ η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή βρίσκεται ακόμα σε φάση μετάβασης. Αυτό αναμένεται ότι θα πλήξει όχι μόνο τη Γερμανία και τη Γαλλία, αλλά και την Ελλάδα, η οποία έχει εμπλακεί σε μια σειρά κρίσιμες συζητήσεις για κομβικές επιλογές, που αφορούν το άμεσο αλλά και το μακροπρόθεσμο μέλλον της Ευρώπης.

Οι εξαγωγές 

Προηγουμένως, θα πρέπει να συμφωνηθεί μια κοινή "άμυνα" στις κινήσεις Τραμπ κατά των ευρωπαϊκών προϊόντων, οι οποίες σε πρώτη φάση αναμένεται να κοστίσουν περίπου 100 δισ. σε εξαγωγές, στο οποίο μερίδιο θα έχει και η Ελλάδα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη χώρα μας –και όχι μόνο– θα έχει και ο τομέας του τουρισμού. Η Ευρώπη έχει ήδη μπει σε φάση συνεχούς επιβράδυνσης. Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η Ευρωζώνη αναμένεται να αναπτυχθεί με ρυθμό 0,7% για φέτος και 1,1% για το 2025, ενώ η αυτοκινητοβιομηχανία έχει αρχίσει να κλονίζεται σε Γερμανία και Ιταλία. Η μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων θα χτυπήσει τον ελληνικό τουρισμό, καθώς το μεγαλύτερο μερίδιο επισκεπτών προς τη χώρα μας είναι από την Ε.Ε., με όλους να εύχονται ο αντίκτυπος να είναι ο μικρότερος δυνατόν. 

Επενδύσεις - Άμυνα 

Όλα αυτά, ενώ η Ε.Ε. βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο, όπου θα πρέπει να πάρει γρήγορα αποφάσεις στις γραμμές που ορίζει η έκθεση Ντράγκι για επενδύσεις σε τομείς αιχμής και κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.

Η Ελλάδα έχει ταχθεί σαφώς υπέρ της συνέχειας του Ταμείου Ανάκαμψης με όποια μορφή γίνει αυτό, με παράλληλη συνέχιση και της χρηματοδότησης μέσω κοινού δανεισμού. Η Έκθεση Ντράγκι, η οποία συντάχθηκε ακριβώς για να δώσει μια κατεύθυνση για το πώς πρέπει να κινηθεί η Ευρώπη, παραμένει ακόμη επίκαιρη μεν, αλλά αναξιοποίητη. 

Ένα δεύτερο μεγάλο θέμα υψηλού ενδιαφέροντος για την Ελλάδα, το οποίο μένει χωρίς συνέχεια, είναι η συζήτηση για μια κοινή προσπάθεια στην άμυνα και την ασφάλεια.

Η συζήτηση και γι’ αυτό το θέμα είχε ξεκινήσει πριν από τις ευρωεκλογές, είχε πολλά κεφάλαια που δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί και βρήκε εμπόδιο στη χρηματοδότηση. Την ίδια ώρα, η νέα Ευρωπαϊκή Eπιτροπή απέκτησε πρόσφατα έναν ειδικό επίτροπο για την άμυνα, ο οποίος, τουλάχιστον για το πρώτο διάστημα, μάλλον δεν θα έχει αντικείμενο. Οι απαραίτητες συναντήσεις για κοινή δράση θα αναβληθούν, μέχρι να υπάρξει νέα κυβέρνηση στη Γερμανία. Κάτι τέτοιο δεν θα πρέπει να αναμένεται πριν από το τέταρτο τρίμηνο του 2025, όταν η Γερμανία θα έχει μια νέα ηγεσία και όταν –όπως όλοι εύχονται– ξεπεραστεί και το πρόβλημα της Γαλλίας. Οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα πρέπει να είναι άμεσες, καθώς ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ έχει απειλήσει ότι η Αμερική θα αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ, αν δεν εκπληρώνεται ο κανόνας της ελάχιστης αμυντικής δαπάνης στο 2% του ΑΕΠ για όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. 

Η Ελλάδα εκπληρώνει και με το παραπάνω το όριο των αμυντικών δαπανών. Ωστόσο, την ενδιαφέρει ιδιαίτερα η προσπάθεια για κοινή ευρωπαϊκή άμυνα, ώστε να μπορέσει να θωρακίσει και την εθνική άμυνα με τη δημιουργία μιας κοινής ευρωπαϊκής αντιαεροπορικής ασπίδας. Επίσης, η Ελλάδα ενδιαφέρεται να ενισχύσει, μέσα από την κοινή προσπάθεια, την εγχώρια αμυντική βιομηχανία, που δεν περνάει τις καλύτερες μέρες της.

Ο κίνδυνος για νέα κρίση χρέους 

Μια νέα αύξηση του πληθωρισμού θα έχει ως αποτέλεσμα να κινητοποιήσει και την ΕΚΤ, η οποία, ως γνωστόν, εκτιμά ότι ο πληθωρισμός θα πρέπει να προσγειωθεί σταδιακά στο 2% μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου του 2025. Αν όμως έχουμε νέα άνοδο λόγω της διολίσθησης του ευρώ έναντι του δολαρίου, θα πρέπει να ανακατευθύνει τη νομισματική της πολιτική, ανάλογα με τις εξελίξεις.

Αν όμως τα επιτόκια του ευρώ παραμείνουν στο 3% ή κάπου εκεί κοντά για πολύ καιρό, θα πλήξουν την ούτως ή άλλως περιορισμένη ανάπτυξη της Ε.Ε., με όσες συνέπειες μπορεί να έχει αυτό στην ανάπτυξη και της Ελλάδας.

Επίσης, με εξαίρεση την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται σε ειδικό καθεστώς σε ό,τι αφορά το χρέος της, η Γαλλία και πολύ περισσότερο η Ιταλία μπορεί να πυροδοτήσουν μια νέα κρίση χρέους, δημιουργώντας τεράστια διλήμματα και για την ίδια την ΕΚΤ, η οποία θα πρέπει να πετύχει τον τετραγωνισμό του κύκλου: να στηρίξει την ανάπτυξη και παράλληλα να μειώσει τον πληθωρισμό.

Πηγή: https://www.capital.gr/