Το θέμα της προωθούμενης εγκατάστασης τριών νέων αιολικών πάρκων στην περιοχή της Μάνης φέρνει με Ερώτηση στη Βουλή η Βουλευτής Λακωνίας με το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής, κα Νάγια Γρηγοράκου, καθώς το σχέδιο σύνδεσής τους με το εθνικό δίκτυο περιλαμβάνει τη διέλευση δικτύου υψηλής τάσης μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η εταιρεία αιολικής ενέργειας που υλοποιεί το έργο σχεδιάζει τη σύνδεση των πάρκων μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου προς τη Στερεά Ελλάδα, με ενδιάμεση διέλευση από τον Ταΰγετο και τον Μυστρά. Ωστόσο, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που έχει κατατεθεί παρουσιάζει σοβαρές ελλείψεις, αποφεύγοντας να αναδείξει τον κίνδυνο που εγκυμονεί το έργο για την πολιτιστική κληρονομιά της περιοχής.

Ο Μυστράς, ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO, προστατεύεται αυστηρά από τη διεθνή νομοθεσία. Παρά ταύτα, στη ΜΠΕ αναφέρεται λανθασμένα ότι δεν υπάρχουν στην περιοχή μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, γεγονός που προκαλεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια και την ακρίβεια της μελέτης. Επιπλέον, η διαδρομή των καλωδίων εντός του αρχαιολογικού χώρου δεν αποτυπώνεται ξεκάθαρα στην κύρια μελέτη, αλλά αποκρύπτεται σε συνοδευτικά έγγραφα.

Η Νάγια Γρηγοράκου τονίζει ότι η προστασία του Μυστρά αποτελεί ζήτημα εθνικής και διεθνούς σημασίας, και απαιτείται άμεση παρέμβαση για την αποτροπή κάθε ενέργειας που θα μπορούσε να αλλοιώσει τον ιστορικό και πολιτιστικό του χαρακτήρα.

Με βάση τα παραπάνω η Βουλευτής Λακωνίας ζητά συγκεκριμένες απαντήσεις από την Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη στα Ερωτήματα:

• Γιατί εξετάζει το Υπουργείο Πολιτισμού το ενδεχόμενο να επιτρέψει την εγκατάσταση δικτύου υψηλής τάσης στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά, παρά την προφανή αντίθεσή του με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο; Ποιες είναι οι πρόσθετες πληροφορίες που ζητούν οι υπηρεσίες και θα έκαναν ενδεχομένως αποδεκτή από το Υπουργείο Πολιτισμού την θετική γνωμοδότηση;  
• Ποιες ήταν οι ελλείψεις της ΜΠΕ που εμπόδισαν τις Εφορείες Αρχαιοτήτων να γνωμοδοτήσουν άμεσα αρνητικά;
• Τι μέτρα σκοπεύει να λάβει το Υπουργείο ώστε να διασφαλιστεί ότι παρόμοιες περιπτώσεις δεν θα επαναληφθούν στο μέλλον;
• Ποιες κυρώσεις μπορεί να επιβληθούν σε εταιρείες που παραπλανούν σκοπίμως τις υπηρεσίες του Υπουργείου με ανεπαρκείς ή ανακριβείς μελέτες;
• Πώς διασφαλίζεται η προστασία μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως ο Μυστράς από έργα που απειλούν τη φυσική και πολιτιστική τους ακεραιότητα;

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο:

Προς: Την Υπουργό Πολιτισμού κα Λίνα Μενδώνη

Θέμα: Τρία νέα αιολικά πάρκα στη Μάνη απειλούν τον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά.

Με ανησυχία η τοπική κοινωνία της Μάνης παρακολουθεί την εξέλιξη του σχεδίου εγκατάστασης δικτύου υψηλής τάσης από εταιρεία αιολικής ενέργειας, το οποίο προβλέπει τη διέλευση καλωδίων μέσω του αρχαιολογικού χώρου του Μυστρά. Σύμφωνα με την πρόταση της εταιρείας όπως τέθηκε για διαβούλευση τον Ιούλιο του 2024 (https://eprm.ypen.gr/src/App/w1/1931), αλλά και σύμφωνα με  ενημερωτική επιστολή που μας έχει στείλει η ομάδα Σώστε τα Βουνά της Μάνης, η εν λόγω εταιρεία σχεδιάζει να συνδέσει τρία νέα αιολικά πάρκα στην Μάνη με το εθνικό δίκτυο στην Στερεά Ελλάδα μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου. 

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, η εταιρεία προτείνει να εγκαταστήσει δίκτυο υψηλής τάσης  που θα περνά όχι μόνο μέσα από τον Ταΰγετο, αλλά και μέσα στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά, ώστε να συνεχίζει προς την Αρκαδία και να περνάει στην Στερεά Ελλάδα μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου. Ο σχεδιασμός αυτός όμως ελάχιστα σχολιάζεται στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που έχει καταθέσει προς έγκριση η εν λόγω εταιρεία. 

Επισημαίνεται ότι ο Μυστράς είναι μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO και υπόκειται σε απόλυτη προστασία σύμφωνα με τη Συνθήκη του 1981. Το σχέδιο αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα, τόσο ως προς τη νομιμότητα όσο και ως προς την περιβαλλοντική και πολιτιστική του επίδραση.

Επιπλέον, από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που υπέβαλε η εταιρεία, διαπιστώνονται σοβαρές ελλείψεις και ανακρίβειες σε ό,τι αφορά τις επεμβάσεις στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά.

Συγκεκριμένα:

Η ΜΠΕ παρουσιάζει ελλιπώς την επίδραση του έργου στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά. Στο σχετικό κεφάλαιο για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αναφέρει – εμφανώς λανθασμένα και παραπλανητικά - ότι εντός των διοικητικών ορίων των Π. Ε. Μεσσηνίας – Λακωνίας δεν εντοπίζονται μνημεία χαρακτηρισμένα ως παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς: MORES II, Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σελ.5-12

Το σχέδιο εγκατάστασης  πυλώνων υψηλής τάσης δεν παρουσιάζεται πουθενά στο σχετικό με το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ κεφάλαιο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εταιρείας. Παρουσιάζεται μόνο στο όγδοο κεφάλαιο της μελέτης σε έναν πίνακα με αρχαιολογικούς χώρους, χωρίς περαιτέρω σχόλιο -  MORES II, Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, σελ.8-139:

Η αναφορά στον πίνακα της σελίδας 8-139 δηλώνει ότι η απόσταση των καλωδίων από τον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά θα είναι «0», δηλαδή το έργο θα βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο:

Σε άλλο σημείο της η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων αποτυπώνει την γενική πορεία της εναέριας διασύνδεσης περιληπτικά μέσω ενός χάρτη (σελίδα 6-30), πάλι χωρίς αναφορά στον Μυστρά (βλ. απεικόνιση παρακάτω):  

Η Εταιρεία απεικονίζει με περισσότερη λεπτομέρεια την πορεία της εναέριας διασύνδεσης σε έναν  δεύτερο χάρτη, που βρίσκεται όμως σε ξεχωριστό αρχείο  (με την ονομασία SI - Xartis Xriseis Gis MORES II_1_25000_2 of 3_SIGNED N.pdf) που εμφανίζεται ως τμήμα της αίτησης αδειοδότησης αλλά δεν συμπεριλαμβάνεται  στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ούτε και εμφανίζεται στον αναλυτικό πίνακα περιεχομένων της ΜΠΕ, ο οποίος έχει ξεχωριστό τμήμα για τους χάρτες. Στον ειδικό αυτό χάρτη φαίνεται ότι οι προτεινόμενοι πυλώνες του δικτύου υψηλής τάσης περνούν ακριβώς μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά. Αυτό φαίνεται στο παρακάτω απόσπασμα του χάρτη, όπου η λεπτή κόκκινη γραμμή είναι το καλώδιο υψηλής τάσης που διασχίζει τον αρχαιολογικό χώρο: 

Η ανακρίβεια επαναλαμβάνεται για δεύτερη φορά (στη σελίδα 8 -137) όπου αναφέρεται ότι στην Μεσσηνία και την Λακωνία δεν υπάρχει πολιτιστικό μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Η ύπαρξη του Μυστρά εκ νέου παραλείπεται (Βλ. πλήρη απεικόνιση της σχετικής παραγράφου της Μελέτης παρακάτω): 

Δεδομένου ότι οι Εφορείες Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και Λακωνίας, έχουν ζητήσει πρόσθετες πληροφορίες, (βλ. ΕΦΑΜΕΣ: 306727/11.07.2024 και  ΕΦΑΛΑΚ: 307413/11.7.2024),

Δεδομένου ότι στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων της εν λόγω εταιρείας ξεκάθαρα μπορούν να διαπιστωθούν ουσιώδεις ελλείψεις σε ό,τι αφορά τις επεμβάσεις στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά,

Ερωτάται η κα Υπουργός:

1. Γιατί εξετάζει το Υπουργείο Πολιτισμού το ενδεχόμενο να επιτρέψει την εγκατάσταση δικτύου υψηλής τάσης στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά, παρά την προφανή αντίθεσή του με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο; Ποιες είναι οι πρόσθετες πληροφορίες που ζητούν οι υπηρεσίες και θα έκαναν ενδεχομένως αποδεκτή από το Υπουργείο Πολιτισμού την θετική γνωμοδότηση;  
2. Ποιες ήταν οι ελλείψεις της ΜΠΕ που εμπόδισαν τις Εφορείες Αρχαιοτήτων να γνωμοδοτήσουν άμεσα αρνητικά;
3. Τι μέτρα σκοπεύει να λάβει το Υπουργείο ώστε να διασφαλιστεί ότι παρόμοιες περιπτώσεις δεν θα επαναληφθούν στο μέλλον;
4. Ποιες κυρώσεις μπορεί να επιβληθούν σε εταιρείες που παραπλανούν σκοπίμως τις υπηρεσίες του Υπουργείου με ανεπαρκείς ή ανακριβείς μελέτες;
5. Πώς διασφαλίζεται η προστασία μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς, όπως ο Μυστράς από έργα που απειλούν τη φυσική και πολιτιστική τους ακεραιότητα;

Η Ερωτώσα Βουλευτής

Παναγιώτα (Νάγια) Γρηγοράκου