Κοινοβουλευτική Ερώτηση προς την Υπουργό Πολιτισμού, κα Λίνα Μενδώνη, κατέθεσε σήμερα η Βουλευτής Λακωνίας με το ΠΑΣΟΚ -Κίνημα Αλλαγής κα Νάγια Γρηγοράκου, αναδεικνύοντας τα σοβαρά προβλήματα που καταγράφονται στη λειτουργία του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών και του Βυζαντινού Μουσείου Θεσσαλονίκης.

Παρά τη θεσμοθέτηση του Ν. 5021/2023, ο οποίος μετέτρεψε τα πέντε μεγάλα δημόσια μουσεία της χώρας σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) με υποτιθέμενο στόχο τη βελτίωση της λειτουργίας τους, η πραγματικότητα είναι απογοητευτική. Τα μουσεία αντιμετωπίζουν συνεχιζόμενες δυσλειτουργίες, οι οποίες δεν μπορούν πλέον να δικαιολογηθούν ως «προβλήματα μεταβατικής περιόδου».

Η εικόνα εγκατάλειψης που παρουσιάζουν σήμερα τα δύο σημαντικά βυζαντινά μουσεία της χώρας είναι ενδεικτική της αποτυχίας του νέου θεσμικού πλαισίου και των διοικήσεων που διορίστηκαν από την Υπουργό ήδη από την άνοιξη του 2023. Ελλιπή ωράρια, περιορισμένη προσβασιμότητα στις μόνιμες εκθέσεις, ανυπαρξία βασικών υπηρεσιών προς τους επισκέπτες (όπως καφέ, νερό, καθαριότητα), ανενεργά πωλητήρια και σημαντικές ελλείψεις προσωπικού συνθέτουν μια εικόνα υποβάθμισης που πλήττει τη δημόσια πολιτιστική πολιτική.

Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με αυτοψία στις 29 Μαΐου 2025:

Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών:

• Το ωράριο λειτουργίας περιορίζεται μόνο στις ώρες 8.30–15.30.
• Είναι επισκέψιμο μόνο το Α’ μέρος της μόνιμης επανέκθεσης, μέχρι τις τοιχογραφίες Ευρυτανίας.
• Το Μουσείο Λοβέρδου, που ανήκει στο ίδιο ΝΠΔΔ και εγκαινιάστηκε με μεγάλη δημοσιότητα το 2021, παραμένει κλειστό από 1/1/2025, παρότι για την περάτωσή του δαπανήθηκαν κονδύλια του ΕΣΠΑ με τη δέσμευση του ελληνικού δημοσίου να αποδοθεί στο κοινό.

Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης:

• Από τις 11 αίθουσες είναι ανοιχτές μόνο 3 ή 4, ανάλογα με την ημέρα.
• Το ωράριο είναι επίσης περιορισμένο (8.30–15.30) και το μουσείο παραμένει κλειστό κάθε Τρίτη.
• Δεν υπάρχει καφές ή νερό (ούτε καφετέρια ούτε αυτόματος πωλητής).
• Το πωλητήριο που από 1/11/2024 πέρασε στο ΝΠΔΔ, δεν λειτουργεί – παραμένει κενό.
• Ο Λευκός Πύργος λειτουργεί με το ίδιο ωράριο, χωρίς παροχές για τους επισκέπτες.
• Η καθαριότητα είναι ελλιπής τόσο στο μουσείο όσο και στον Λευκό Πύργο.
• Πολλά από τα ψηφιακά μέσα στον Λευκό Πύργο δεν λειτουργούν.
• Δεν υπάρχει καμία μέριμνα για πρόσληψη ΙΔΟΧ προσωπικού, με αποτέλεσμα το υπάρχον προσωπικό να έχει αποχωρήσει χωρίς αντικατάσταση.

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι η εικόνα εγκατάλειψης στα Βυζαντινά Μουσεία της χώρας δεν είναι απλώς προβληματική – είναι ντροπιαστική. Τα μουσεία δεν είναι διακοσμητικά στοιχεία. Είναι ζωντανοί φορείς παιδείας, πολιτισμού και μνήμης. Και δεν μπορούν να λειτουργούν με όρους αδιαφάνειας, αναβλητικότητας και αδιαφορίας.

Η κα Γρηγοράκου καλεί την Υπουργό να απαντήσει άμεσα:

• Ποια είναι σήμερα τα ακριβή στοιχεία επισκεψιμότητας, ωραρίων λειτουργίας, αριθμού ανοιχτών αιθουσών και προσωπικού (μόνιμου και ΙΔΟΧ) για το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, το Μουσείο Λοβέρδου, το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης και τον Λευκό Πύργο;
• Γιατί παραμένει κλειστό το Μουσείο Λοβέρδου από 1/1/2025 και ποιος είναι ο προγραμματισμός επαναλειτουργίας του;
• Γιατί δεν έχει εξασφαλιστεί η παροχή βασικών υπηρεσιών στους επισκέπτες (καφές, νερό, καθαριότητα);
• Ποια μέτρα θα λάβει το Υπουργείο για την κάλυψη των αναγκών σε προσωπικό με ΙΔΟΧ ώστε να διασφαλιστεί η στοιχειώδης λειτουργία των μουσείων;
• Πώς αξιολογείτε το  νέο θεσμικό πλαίσιο  του ν.5021/ 23  σε ότι αφορά τη λειτουργία των πέντε (5) μεγάλων μουσείων της χώρας;
• Πώς αξιολογείτε τις Διοικήσεις και τις Γενικές Διευθύντριες αποκλειστικής επιλογής σας;

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο: 

Προς: Την Υπουργό Πολιτισμού, κα. Λίνα Μενδώνη.

Θέμα: «Απογοητευτική η εικόνα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών και το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης»

Με τον Ν. 5021/2023 τα πέντε μεγάλα δημόσια μουσεία της χώρας, μεταξύ των οποίων και το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών και το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης, μετατράπηκαν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), με βασικό επιχείρημα την ενίσχυση της εύρυθμης και πιο αποτελεσματικής λειτουργίας τους. Στο πλαίσιο του ίδιου νόμου, και συγκεκριμένα με την παρ. 13 του άρθρου 34, από 1/11/2024 η ευθύνη των πωλητηρίων πέρασε στη δικαιοδοσία των ίδιων των μουσείων.

Ωστόσο, τα μουσεία που μετατράπηκαν σε ΝΠΔΔ παρουσιάζουν διαρκώς προβλήματα λειτουργίας που δεν μπορούν πλέον να δικαιολογηθούν ως «προβλήματα μεταβατικής περιόδου» στο νέο θεσμικό πλαίσιο. Είναι προφανές ότι η «μεταβατική περίοδος» παρατείνεται επ’ αόριστον με αποτέλεσμα να παγιώνεται μία κατάσταση στασιμότητας και υποβάθμισης. Είναι φανερό ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο, αλλά και ο διορισμός από την αρμόδια Υπουργό νέων διοικήσεων ήδη από την άνοιξη του 2023 στα συγκεκριμένα μουσεία, έχουν επιφέρει σοβαρό πλήγμα τόσο στο τρόπο λειτουργίας όσο και στο εκπαιδευτικό και κοινωνικό τους έργο. 

Σήμερα τα προβλήματα τόσο στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, όσο και στο Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι σαφές πως δεν προάγουν την εικόνα των εν λόγω μουσείων και δεν αφήνουν περιθώρια για περαιτέρω δικαιολογίες. 

Ενδεικτικά μετά από αυτοψία στις 29.5.2025 διαπιστώσαμε τα παρακάτω.

Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών:

• Το ωράριο λειτουργίας περιορίζεται μόνο στις ώρες 8.30–15.30.
• Είναι επισκέψιμο μόνο το Α’ μέρος της μόνιμης επανέκθεσης, μέχρι τις τοιχογραφίες Ευρυτανίας.
• Το Μουσείο Λοβέρδου, που ανήκει στο ίδιο ΝΠΔΔ και εγκαινιάστηκε με μεγάλη δημοσιότητα το 2021, παραμένει κλειστό από 1/1/2025, παρότι για την περάτωσή του δαπανήθηκαν κονδύλια του ΕΣΠΑ με τη δέσμευση του ελληνικού δημοσίου να αποδοθεί στο κοινό.

Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης:

• Από τις 11 αίθουσες είναι ανοιχτές μόνο 3 ή 4, ανάλογα με την ημέρα.
• Το ωράριο είναι επίσης περιορισμένο (8.30–15.30) και το μουσείο παραμένει κλειστό κάθε Τρίτη.
• Δεν υπάρχει καφές ή νερό (ούτε καφετέρια ούτε αυτόματος πωλητής).
• Το πωλητήριο που από 1/11/2024 πέρασε στο ΝΠΔΔ, δεν λειτουργεί – παραμένει κενό.
• Ο Λευκός Πύργος λειτουργεί με το ίδιο ωράριο, χωρίς παροχές για τους επισκέπτες.
• Η καθαριότητα είναι ελλιπής τόσο στο μουσείο όσο και στον Λευκό Πύργο.
• Πολλά από τα ψηφιακά μέσα στον Λευκό Πύργο δεν λειτουργούν.
• Δεν υπάρχει καμία μέριμνα για πρόσληψη ΙΔΟΧ προσωπικού, με αποτέλεσμα το υπάρχον προσωπικό να έχει αποχωρήσει χωρίς αντικατάσταση.

Δεδομένου ότι οι πολίτες και οι επισκέπτες της χώρας δικαιούνται μουσεία που λειτουργούν επαρκώς και υπηρετούν ουσιαστικά τον ρόλο τους. 

Δεδομένου ότι η σημερινή εικόνα των δύο Βυζαντινών Μουσείων προκαλεί δικαιολογημένη ανησυχία και απαξιώνει τη δημόσια πολιτιστική πολιτική.

Δεδομένου ότι η κατάσταση αυτή δημιουργεί εύλογα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα του νέου θεσμικού πλαισίου, ιδίως ως προς την «ευελιξία» που επικαλέστηκε το Υπουργείο για τη μετάβαση των μουσείων σε καθεστώς ΝΠΔΔ.

Δεδομένου ότι η αξιολόγηση στο δημόσιο αποτελεί κομβικό στοιχείο της αποτελεσματικής και εύρυθμης λειτουργίας.

Ερωτάται η κα Υπουργός:

1. Ποια είναι σήμερα τα ακριβή στοιχεία επισκεψιμότητας, ωραρίων λειτουργίας, αριθμού ανοιχτών αιθουσών και προσωπικού (μόνιμου και ΙΔΟΧ) για το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών, το Μουσείο Λοβέρδου, το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης και τον Λευκό Πύργο;
2. Γιατί παραμένει κλειστό το Μουσείο Λοβέρδου από 1/1/2025 και ποιος είναι ο προγραμματισμός επαναλειτουργίας του;
3. Γιατί δεν έχει εξασφαλιστεί η παροχή βασικών υπηρεσιών στους επισκέπτες (καφές, νερό, καθαριότητα);
4. Ποια μέτρα θα λάβει το Υπουργείο για την κάλυψη των αναγκών σε προσωπικό με ΙΔΟΧ ώστε να διασφαλιστεί η στοιχειώδης λειτουργία των μουσείων;
5. Πώς αξιολογείτε το  νέο θεσμικό πλαίσιο  του ν.5021/ 23  σε ότι αφορά τη λειτουργία των πέντε (5) μεγάλων μουσείων της χώρας;
6. Πώς αξιολογείτε τις Διοικήσεις και τις Γενικές Διευθύντριες αποκλειστικής επιλογής σας;

Η Ερωτώσα Βουλευτής

Παναγιώτα (Νάγια) Γρηγοράκου