Κύριε Περιφερειάρχη, κύριε Δήμαρχε, κύριοι βουλευτές, αγαπητοί εκπρόσωποι τοπικών φορέων, κυρίες και κύριοι,

Θα ήθελα να συγχαρώ το Δήμαρχο και το Δήμο Σπάρτης για τη διοργάνωση της σημερινής ημερίδας και να σας ευχαριστήσω θερμά για την πρόσκληση και τη δυνατότητα που μου δίνετε να συμμετέχω στις εργασίες της. 

Για μένα, αυτή η στιγμή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς δεν βρίσκομαι εδώ μόνο ως ομιλητής, αλλά και ως ένας άνθρωπος που έχει ρίζες σε αυτήν την ευλογημένη γη. 

Κατάγομαι από τη Μάνη και κουβαλάω μαζί μου τη βαθιά σύνδεση με αυτόν τον τόπο. Τη γη των προγόνων μας, που μας χάρισε την ελιά, το σύμβολο ειρήνης και γονιμότητας και το ελαιόλαδο, το πολύτιμο αυτό αγαθό που αποτελεί το θησαυρό της περιοχής μας.

Εδώ, στα χώματα της Λακωνίας, όπου η ελιά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής, παράγεται ένα από τα πιο εκλεκτά ελαιόλαδα της Ελλάδας. Αναμφίβολα λοιπόν η σημερινή πρωτοβουλία σας συμβάλλει στον κοινό μας στόχο που είναι η ανάδειξη του πρωταγωνιστικού ρόλου του ελαιοκομικού τομέα και η διασύνδεσή του με την επιστημονική έρευνα, την καινοτομία, τη συνεργασία, την επιχειρηματικότητα και την εξωστρέφεια.

Και έχει το δικό του συμβολισμό το γεγονός ότι η ημερίδα αυτή πραγματοποιείται εδώ στη Σελλασία, σ’ έναν τόπο στον οποίο παράγονται εξαιρετικά ελαιοκομικά προϊόντα. Προϊόντα με ταυτότητα, προϊόντα διακριτά, προϊόντα που αναμφίβολα μπορούν να βρίσκουν μια ξεχωριστή θέση στην εγχώρια και διεθνή αγορά. 

Στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, εργαζόμαστε με συνέπεια και μεθοδικότητα, εφαρμόζοντας μια στρατηγική με σαφείς στόχους και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Κύριος σκοπός  μας είναι να διασφαλίσουμε την προστασία της ελαιοκαλλιέργειας, να διευκολύνουμε τους παραγωγούς στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν και να ενισχύσουμε την προώθηση των ελαιοκομικών προϊόντων στις αγορές.

Εκμεταλλευόμαστε κάθε ευκαιρία για να καταστήσουμε τα ελληνικά ελαιοκομικά προϊόντα όχι μόνο ανταγωνιστικά, αλλά και σύμβολα ποιότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Δίνουμε μεγάλη σημασία στην επιστημονική έρευνα και την τεκμηρίωση, καθώς αυτές αποτελούν θεμελιώδεις προϋποθέσεις για την παραγωγή ελαιοκομικών προϊόντων υψηλής ποιότητας και διατροφικής αξίας. Μέσω αυτής της προσέγγισης, τα προϊόντα μας αποκτούν προστιθέμενη αξία, συμβάλλοντας στην ενίσχυση του εισοδήματος των παραγωγών μας.

Κυρίες και κύριοι, 

Στη χώρα μας, οι συνολικές καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανέρχονται σε 7.910.022 στρέμματα, εκ των οποίων τα 6.787.089 στρέμματα είναι ελιές ελαιοποιήσιμες, 552.240 στρέμματα με βρώσιμες ελιές και τα 600.691 στρέμματα που αφορούν διπλής κατεύθυνσης καλλιέργειες.

Στην περιφερειακή ενότητα Λακωνίας, οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις ελιών καλύπτουν 648.362 στρέμματα. Από αυτά, τα 521.143 στρέμματα είναι ελιές ελαιοποιήσιμες, τα 9.500 στρέμματα είναι ελιές βρώσιμες και τα 118.000 στρέμματα με ελιές διπλής κατεύθυνσης καλλιέργειες. Γίνεται αντιληπτό ότι η Λακωνία διαθέτει περίπου το 8,1% της ελαιοκαλλιέργειας, της χώρας κατέχοντας εξέχουσα θέση στην ελαιοκομική παραγωγή της Ελλάδας και συμετέχοντας ταυτόχρονα σημαντικά στο εμπορικό ισοζύγιο της.

Ειδικότερα, για το έτος 2023, οι εξαγωγές ελαίων και λιπών ανήλθαν σε 1.244.677.318 ευρώ, με τις αντίστοιχες εισαγωγές να φτάνουν τα 236.769.634 ευρώ, επιτυγχάνοντας ένα θετικό ισοζύγιο της τάξης του 1.007.907.684 ευρώ.

Αντίστοιχα,  οι εξαγωγές ελαιούχων καρπών προς τις χώρες της Ε.Ε. ανήλθαν σε 71.884.270 ευρώ, ενώ οι αντίστοιχες εισαγωγές ανήλθαν σε 30.766.577 ευρώ, καταγράφοντας θετικό ισοζύγιο 41.117.693 ευρώ.

Συνολικά, οι εξαγωγές ελαιοκομικών προϊόντων στην Ε.Ε. ανήλθαν σε 1.316.561.588 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 17,9% του συνόλου των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων και τροφίμων της χώρας μας.

Ένα λοιπόν συμπεράσματα είναι ότι το θετικό ισοζύγιο στο τομέα της ελαιοκομίας δεν είναι συγκυριακό. Το ελαιόλαδο της χώρας μας και η βρώσιμη ελιά  κρατούν και ενισχύουν τη θέση τους σε απαιτητικές αγορές, ακόμα και σε πρωτόγνωρες συνθήκες όπως αυτές που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, λόγω του αυξημένου ανταγωνισμού, των διαρκώς μεταβαλλόμενων αγορών και παρούσας της κλιματικής κρίσης.

Σε αυτό συντελεί το γεγονός ότι βασική στρατηγική της Κυβέρνησης  για την ανάπτυξη του ελαιοκομικού τομέα στην Ελλάδα, αποτελεί η ενίσχυση της εξωστρέφειας. Η προώθηση του ελληνικού ελαιολάδου σε διεθνείς αγορές είναι προτεραιότητα για τη τόνωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής παραγωγής και την περαιτέρω αύξηση των εξαγωγών. 

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να εξάρω την πρωτοβουλία ίδρυσης της εξαγωγικής εταιρίας «Συνεταιριστικές Ελληνικές Εξαγωγές», από την ΕΘΕΑΣ, η οποία μπορεί να ανοίξει νέους ορίζοντες για τη χώρα μας και να οδηγήσει το σύνολο των αγροτικών μας προϊόντων σε νέες αγορές. 

Είμαι ιδιαίτερα χαρούμενος και αισιόδοξος για το τολμηρό αυτό βήμα που επιχειρείται από τους μεγάλους συνεταιρισμούς της χώρας, οι οποίοι άντεξαν διαχρονικά, αναπτύχθηκαν και αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να δημιουργήσουν ένα ισχυρό εργαλείο. 

Άλλωστε, έχουμε αποδείξει ότι η ενίσχυση του πνεύματος του συνεταιρίζεσθαι και η δημιουργία ισχυρών και υγειών Συνεργατικών Σχημάτων αποτελεί  προτεραιότητά μας. 

Δεν πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε ότι με τη θέσπιση του νόμου 4673/2020, η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας συνέβαλε αποφασιστικά  στην ενοποίηση, αναδιοργάνωση και λειτουργία του συνεταιριστικού κινήματος της χώρας σε υγιή βάση.

Σήμερα οι αγροτικοί συνεταιρισμοί στη χώρα μας είναι 1.107 και τα μέλη αυτών είναι 160.000. Ενώ οι οργανώσεις και οι ομάδες παραγωγών είναι 964, με 48.686 μέλη. 

Συγκεκριμένα στην περιφερειακή ενότητα Λακωνίας είναι ιδιαίτερα έντονη η παρουσία των συνεργατικών σχημάτων καθώς λειτουργούν 40 συνεταιρισμοί, εκ των οποίων οι 32 δραστηριοποιούνται στον τομέα του ελαιολάδου και της επιτραπέζιας ελιάς, με 6.476 μέλη και 33 οργανώσεις παραγωγών, εκ των οποίων οι 31 δραστηριοποιούνται στον ίδιο τομέα, με 5.304 μέλη. Στόχος μας είναι οι αριθμοί αυτοί να αυξηθούν ακόμα περισσότερο, δημιουργώντας ένα συνεταιριστικό οικοσύστημα ακόμη πιο σταθερό και δυνατό.

Εκτός όμως από τους συνεταιρισμούς στο ΥΠΑΑΤ, εργαζόμαστε για την ενδυνάμωση κάθε μορφής συνεργατικού σχήματος όπως οι διεπαγγελματικές οργανώσεις, διότι τα Συνεργατικά Σχήματα ενισχύουν τις προοπτικές της αγροτικής οικονομίας, παράγουν αξία και ενδυναμώνουν την ανταγωνιστικότητα  και την εξαγωγική ικανότητα των μελών τους.

Σήμερα στη χώρα μας δραστηριοποιούνται 9 διεπαγγελματικές οργανώσεις, ανάμεσά τους αυτή της «Επιτραπέζιας Ελιάς», η οποία εκπροσωπεί αποτελεσματικά τον κλάδο προασπίζοντας τα συμφέροντα ενός στρατηγικού για τη εθνική οικονομία εξαγωγικού προϊόντος. Σύντομα σε αυτές θα προστεθεί και τυπικά η διεπαγγελματική ελαιολάδου καθώς γίνονται συστηματικές προσπάθειες για την ανασύστασή της και την επαναλειτουργία της.

Κυρίες και Κύριοι,

Ο ελαιοκομικός τομέας στηρίζεται, πέραν της βασικής ενίσχυσης, από το Σ.Σ. ΚΑΠ και μέσω των επιχειρησιακών  προγραμμάτων οργανώσεων ελαιουργικών φορέων και των οικολογικών σχημάτων. Τα επιχειρησιακά προγράμματα περιλαμβάνουν παρεμβάσεις που στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό των ελαιώνων και των σχετικών εγκαταστάσεων, στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, στην προώθηση και στην επικοινωνία των ελαιοκομικών προϊόντων στο ευρύ κοινό, καθώς και στην  εφαρμογή συστημάτων ιχνηλασιμότητας και πιστοποίησης. 

Τα προγράμματα αυτά μπορούν να υλοποιηθούν από αναγνωρισμένες Οργανώσεις Παραγωγών ή Ενώσεις Οργανώσεων Παραγωγών, έτσι ώστε στην πράξη να συναντηθούν η συνεργασία, η καινοτομία και η εξωστρέφεια.

Στην περιφερειακή ενότητα Λακωνίας την προγραμματική περίοδο 2021-2022,  εγκρίθηκαν προγράμματα ύψους 4.707.104 € για 23 οργανώσεις παραγωγών, με 5.062 ωφελούμενους, ενώ στη τρέχουσα προγραμματική περίοδο  2023-2027 έχουν υποβληθεί 20 αιτήσεις στήριξης για το τομεακό πρόγραμμα  του ελαιόλαδου και την επιτραπέζια ελιά, και το αιτούμενο ποσό χρηματοδότησης  αγγίζει τα 27.989.481,78 ευρώ. Την ερχόμενη εβδομάδα αναμένονται τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων των αιτήσεων και η άμεση υπογραφή των σχετικών αποφάσεων. 

Παράλληλα για την ενδυνάμωση του εξαγωγικού εμπορίου σημαντικό εργαλείο αποτελούν οι ενέργειες προβολής και προώθησης των ευρωπαϊκών αγροτικών προϊόντων στην εσωτερική αγορά της Ε.Ε. και σε τρίτες χώρες. Στο πλαίσιο του Κανονισμού 1144/2014 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, υλοποιούνται προγράμματα σχετικά με ενέργειες ενημέρωσης και προώθησης των αγροτικών προϊόντων στην εσωτερική αγορά και σε τρίτες χώρες, με απώτερο σκοπό την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του γεωργικού τομέα της ένωσης.

Κύριος στόχος των προγραμμάτων είναι η ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για τα  ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά των γεωργικών προϊόντων, για τις φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους παραγωγής και τα συστήματα ποιότητας που εφαρμόζονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Στον τομέα του ελαιολάδου, τα προγράμματα που υλοποιούνται κατά την τρέχουσα περίοδο, είναι 4 με συνολικό προϋπολογισμό 6.499.602,04 €. Σημειώνεται δε, ότι ένας από τους δικαιούχους, η ΚΑΣΕΛΛ, προέρχεται από την Λακωνία.

Η ελαιοκομία στηρίζεται και μέσω της πολιτικής των οικολογικών σχημάτων. Τα οικολογικά σχήματα είναι νέα, καινοτόμα προγράμματα του ΣΣ ΚΑΠ που στηρίζουν έμπρακτα τους αγρότες και συμβάλλουν στον στόχο για την προστασία του περιβάλλοντος.

Παρέχουν κίνητρα και ενισχύσεις στους καλλιεργητές ώστε να υιοθετήσουν ή να συνεχίσουν να εφαρμόζουν- φιλικές προς το περιβάλλον γεωργικές πρακτικές. Μεθόδους καλλιέργειας οι οποίες συμβάλλουν στην μείωση της ρύπανσης που προκαλείται από τη γεωργία και στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ενισχύοντας τους γεωργούς ώστε να συμμετάσχουν στα Οικολογικά Σχήματα η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταμείβει τη προστασία και ορθή διαχείριση των φυσικών πόρων, διασφαλίζοντας το κοινό καλό όλων των ευρωπαίων πολιτών. Ειδικότερα τα οικολογικά προγράμματα που απευθύνονται στην καλλιέργεια της ελιάς είναι 7, ο αριθμός δικαιούχων των προγραμμάτων είναι 388.710, ενώ το συνολικό ποσό πληρωμής για το έτος 2023 στη χώρα μας είναι περίπου 62.217.850 ευρώ, ενώ υπάρχουν και 2 παρεμβάσεις του Πυλώνα ΙΙ που άπτονται του κλάδου της ελαιοκαλλιέργειας, που αφορούν σε στρεμματικές ενισχύσεις για πολυετείς δεσμεύσεις με στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, των φυσικών πόρων και τον μετριασμό και την προσαρμογή στην κλιματική κρίση. 

Όσον αφορά τις πληρωμές που έχουν γίνει στην περιφερειακή ενότητα Λακωνίας για τα  οικολογικά σχήματα στον τομέα ελαιόλαδου και επιτραπέζιας ελιάς, για το έτος 2023 , δόθηκαν 5.271.202 ευρώ  σε 15.146 δικαιούχους. 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η προβολή της σημασίας των κοινοτικών συστημάτων που αφορούν ΠΟΠ, ΠΓΕ και βιολογικά προϊόντα. Έχουμε δεσμευθεί ότι θα στηρίξουμε τα ελληνικά προϊόντα, ιδιαίτερα εκείνα που αποτελούν σήμα κατατεθέν για τη χώρα μας στο εξωτερικό.  Και αυτό πράττουμε με το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε πρόσφατα για τα προϊόντα με Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης, Προστατευόμενες Γεωγραφικές Ενδείξεις καθώς και τα Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα. 

Με το νομοσχέδιο βάζουμε φραγμό σε παράνομες δράσεις και υψώνουμε ένα δίχτυ προστασίας για τα μοναδικά σε ποιότητα και διατροφική αξία, ελληνικά προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ και ΕΠΙΠ.

Βάσει του ενωσιακού νομοθετικού πλαισίου, η χώρα μας έχει πετύχει, από το 1993 μέχρι σήμερα, την καταχώριση στο Μητρώο Προστατευόμενων Ονομασιών Προέλευσης  και Προστατευόμενων Γεωγραφικών Ενδείξεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, 119 ονομασιών και γεωγραφικών ενδείξεων για αντίστοιχα γεωργικά προϊόντα και τρόφιμα, πλην των οίνων.

Από τα 119 ΠΟΠ και ΠΓΕ της χώρας μας τα 32 αφορούν σε ελαιόλαδα και 11 σε επιτραπέζιες ελιές.

Στην ΠΕ Λακωνίας,  τα ελαιόλαδα ΠΟΠ που έχουν καταχωριστεί στο Μητρώο της Ένωσης είναι αυτά των Κροκεών, της Πετρίνας, του Φοινίκι Λακωνίας καθώς και το ΠΓΕ Λακωνία. 

Σημαντικός παράγοντας που σχετίζεται με την καλλιέργεια της ελιάς και επηρεάζει κυρίως την απόδοσή της είναι το νερό.

Με μία σειρά εγγειοβελτιωτικών έργων εξοικονομούμε νερό για την κάλυψη των αρδευτικών αναγκών των καλλιεργειών, την ορθολογική διαχείριση των εδαφοϋδατικών πόρων, και την προστασία του εδάφους. Στόχος των έργων είναι η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των καλλιεργειών και τελικά η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της αγροτικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα μέσω των αρχών της αειφορικής γεωργίας.

Ειδικότερα, στην ΠΕ Λακωνίας γίνονται τα εξής έργα:

α. μέσω της δράσης 4.3.1  του ΠΑΑ 2014-2020, χρηματοδοτείται το έργο: «Κατασκευή φράγματος ταμειυτήρα  Κελεφίνας Ν. Λακωνίας», ο προϋπολογισμός δημοπράτησης του έργου ανέρχεται σε 31.500.000€. Το έργο είναι στη φάση του διαγωνισμού και αναμένεται να συμβασιοποιηθεί έως 31/12/2024.

β. μέσω εθνικών πόρων χρηματοδοτείται η μελέτη: «ΜΕΛΕΤΗ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ ΚΕΛΕΦΙΝΑΣ  Ν.ΛΑΚΩΝΙΑΣ» , με προεκτιμώμενο αρχικό προϋπολογισμό ύψους 1.000.000€. Έχει ήδη χρηματοδοτηθεί σύμβουλος για την διαμόρφωση τευχών προκήρυξης διαγωνισμού για την εν λόγω μελέτη. Η έγκριση των Τευχών της μελέτης εκτιμάται να πραγματοποιηθεί έως 31/12/2024. 

Επιπλέον έχει ολοκληρωθεί, μέσω του ΠΑΑ 2007-2013 με αποπληρωμή στο ΠΑΑ 2014-2020, η μελέτη του έργου «Αρδευτικό δίκτυο Τρινάσου Ν. Λακωνίας» με προϋπολογισμό ύψους: 614.658,80 €.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι, για την προστασία των καλλιεργειών και τη βελτίωση της αγροτικής παραγωγής, πραγματοποιούνται δράσεις δακοκτονίας.

Συγκεκριμένα, για το τρέχον έτος  ο προϋπολογισμός της Περιφέρειας Πελοποννήσου είναι 5.785.000 ευρώ.

Ειδικότερα για την περιφερειακή ενότητα Λακωνίας, για το τρέχον έτος  ο προϋπολογισμός είναι 928.703,88 ευρώ.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μέρος της στοχευμένης πολιτικής που εφαρμόζει η Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για τη στήριξη του αγροτικού τομέα και της ελαιοκομίας. Μέσα από συγκεκριμένα προγράμματα και μέτρα επιδιώκεται, η αναβάθμιση της αγροτικής παραγωγής και η ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων καλλιέργειας. Επιπλέον, οι στρατηγικές που υιοθετούνται περιλαμβάνουν την πλήρη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων, τη βελτίωση της αγροτικής υποδομής, την ενίσχυση της εξωστρέφειας και την αναβάθμιση της έρευνας και της τεχνολογίας στον αγροτικό τομέα.

Κυρίες και κύριοι,

Ο ελληνικός ελαιοκομικός τομέας αντιμετωπίζει πολλές προκλήσεις και πιέσεις, από την αυξανόμενη παγκοσμιοποίηση μέχρι τις αλλαγές στο κλίμα και τις απαιτήσεις για βιώσιμη παραγωγή. Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις και να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα του τομέα, απαιτούνται ειδικές στρατηγικές. Στο ΥΠΑΑΤ εργαζόμαστε εντατικά και πάντα σε συνεργασία μαζί σας, για να εξασφαλίσουμε όλα εκείνα τα εργαλεία και να χαράξουμε όλες εκείνες τις πολιτικές που θα συντελέσουν στην επίτευξη των κοινών μας στόχων, δηλαδή στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της κατανάλωσης των τοπικών προϊόντων, όπως του ελαιολάδου και της επιτραπέζιας ελιάς. 

Με αυτές τις σκέψεις, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα να εκφράσω για ακόμα μία φορά τα θερμά μου συγχαρητήρια στον Δήμο Σπάρτης και τον αγαπητό φίλο Μιχάλη Βακαλόπουλο για τη διοργάνωση αυτής της σημαντικής ημερίδας. Εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία στις εργασίες της, καθώς αποτελεί μια ουσιαστική ευκαιρία για την ενημέρωση του αγροτικού κόσμου, ενόψει των προκλήσεων που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο άμεσο μέλλον, αλλά και τις προοπτικές που μπορούν να αναδειχθούν μέσω των πολιτικών που ασκούνται.

Σας ευχαριστώ πολύ.